Όσοι νομίζουν ότι το προσφυγικό είναι ένα θέμα που αφορά το σήμερα, δεν έχουν παρά να δουν την έρευνα που εκπόνησαν το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία σε συνεργασία με το Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου και το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών: ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ: Η ΥΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1821-1989
Επίσης, να προσέξουν την φωτογραφία σε αυτό το κείμενο: σκηνές Ελλήνων προσφύγων στο ναό του Ηφαίστου, στο Θησείο…. (1922). Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή δημιουργήθηκε προσφυγική συνοικία με παραπήγματα στη περιοχή της εκκλησίας του Αγίου Φιλίππου εκατέρωθεν της σιδηροδρομικής γραμμής. Η μικρή αυτή συνοικία γκρεμίστηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφών της Αρχαίας Αγοράς.
Από την εισαγωγή στην έρευνα που έχει ολοκληρωθεί:
Επιστημονικοί Υπεύθυνοι
Λίνα Βεντούρα Καθηγήτρια, Μονάδα για την Ιστορία των Μεταναστευτικών και Προσφυγικών Μετακινήσεων / ΚΕΝΙ, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Δημήτρης Δημητρόπουλος Διευθυντής Ερευνών ΙΙΕ/ΕΙΕ
Ερευνητές
Στέφανος Βαμιεδάκης Υποψήφιος διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κρήτης, συνεργάτης ΙΙΕ/ΕΙΕ
Ελένη Κυραμαργιού Δρ. Ιστορίας, μεταδιδακτορική ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ
Στάθης Παυλόπουλος Υποψήφιος διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου, επιστημονικός συνεργάτης ΑΣΚΙ
Κώστας Λούκος Ιστορικός
Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο σημαντικών προσφυγικών μετακινήσεων και το ελληνικό κράτος και η κοινωνία καλούνται να υποδεχθούν προσωρινά ή μόνιμα και να εντάξουν ομάδες ανθρώπων με ποικίλα χαρακτηριστικά, σε μία στιγμή που στις δυτικές κοινωνίες η ξενοφοβία εντείνεται και η Ευρωπαϊκή Ένωση διαμορφώνει ορισμένες αμφιλεγόμενες μεταναστευτικές και προσφυγικές πολιτικές. Σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, η κατανόηση του προσφυγικού φαινομένου στο ιστορικό του βάθος αποτελεί μία από τις ουσιαστικότερες προϋποθέσεις για την καταπολέμηση της ξενοφοβίας. Η νηφάλια αντιμετώπιση και η διαμόρφωση κριτικής στάσης απέναντι στη δαιμονοποίηση των «ξένων» που στηρίζεται σε στερεότυπα, πολιτισμικές ιεραρχήσεις, αποσιωπήσεις ή εξιδανικεύσεις είναι πολύ σημαντικές για την κοινωνική συνοχή. Σε αυτό το πλαίσιο, το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία σε συνεργασία με το Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου και το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών συγκέντρωσαν και παρουσιάζουν σε ψηφιακή μορφή ιστορικά τεκμήρια για τις προσφυγικές μετακινήσεις προς την Ελλάδα κατά τον 19ο και 20ό αιώνα προκειμένου να συμβάλλουν τόσο στην πληρέστερη κατανόηση της διαμόρφωσης του πληθυσμού της χώρας μέσα στο χρόνο όσο και του σύγχρονου προσφυγικού φαινομένου.
Η παρουσία προσφύγων ωθεί τις κοινωνίες και τις πολιτικές οντότητες να διερωτηθούν για τον ξένο που κινδυνεύει και την ευθύνη τους για την προστασία του, τις καλεί να έρθουν αντιμέτωπες με ζητήματα μέριμνας, ανήκειν, ιδιότητας του πολίτη, δημοκρατίας. Η ιστορία της προσφυγιάς αφορά συνεπώς τη μελέτη της προστασίας που προσφέρουν κοινότητες ή πολιτικές οντότητες σε ομάδες ή άτομα που χωρίς να αποτελούν μέλη τους καταφεύγουν σε αυτές. Διερευνά, δια μέσου της κατηγορίας του πρόσφυγα, τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνίες και τα κράτη οργανώνουν και διαπραγματεύονται τη στάση τους απέναντι στον ξένο που βρίσκεται σε ανάγκη, την προστασία, το πολιτικό ανήκειν και τα δικαιώματα και αναλύει τις μεταβαλλόμενες νοηματοδοτήσεις του όρου πρόσφυγας στο δημόσιο λόγο και στο δίκαιο.
Παρακολουθεί το μετασχηματισμό των καθεστώτων προστασίας και αρωγής, την εξέλιξη του ανθρωπιστικού λόγου και έργου, τη δημιουργία και την πορεία των ιδιωτικών, κρατικών και διεθνών φορέων παροχής προστασίας και αρωγής, τους τρόπους διαμόρφωσης και εφαρμογής πολιτικών και τις αλλαγές τους, τη θεσμοθέτηση της κατηγοριοποίησης και τη διαφοροποίηση στο χρόνο των κατηγοριών των ανθρώπων που κρίνονται ότι αξίζουν προστασίας και αρωγής. Τέλος, η ιστορία της προσφυγιάς εξετάζει επίσης και τους τρόπους με τους οποίους οι ίδιοι οι πρόσφυγες υπερβαίνοντας περιορισμούς και αξιοποιώντας ευκαιρίες συμβάλλουν στην ανασυγκρότηση των κοινωνιών και των πολιτικών σχηματισμών στους οποίους προσφεύγουν και στη διαμόρφωση και το μετασχηματισμό καθεστώτων προστασίας και αρωγής.
H φωτογραφία από το Library of Congress, ΗΠΑ,