Σοβαρές κυβερνητικές ευθύνες και έλλειμμα πολιτικής βούλησης, για βιώσιμη διαχείριση των δασικού πλούτου και έγκαιρη επένδυση στην πρόληψη των πυρκαγιών και τον περιορισμό των καταστροφών στα δάση, διαπιστώνει το νέο κόμμα των Πράσινων. Καθώς το φετινό καλοκαίρι πλησιάζει στο τέλος του, οι Πράσινοι επισημαίνουν ότι η έλλειψη προετοιμασίας καθορίζει πάντα τις κυβερνητικές πολιτικές για τις πυρκαγιές και τονίζουν ότι είναι αναγκαία μια νέα στρατηγική για την προστασία και την οικολογική διαχείριση των δασών, αλλά και για τον περιορισμό των καταστροφών από τις πυρκαγιές.

Εξαπλώνεται σαν πυρκαγιά

Τον Μάρτιο 2022, οι επιστήμονες ενημέρωσαν ότι το 2021 ήταν η δεύτερη χειρότερη εποχή δασικών πυρκαγιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2000, όταν ξεκίνησαν τα αρχεία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφοριών Δασικών Πυρκαγιών EFFIS. Οι ζημιές το 2021 ξεπεράστηκαν μόνο από αυτές του 2017. Η έκθεση διαπίστωνε ότι μεγάλες και ακραίες πυρκαγιές έπληξαν πολλές χώρες, ειδικά στη λεκάνη της Μεσογείου, μεταξύ άλλων την Τουρκία, την Ιταλία, την Αλγερία, την Ελλάδα.

Το 2021 κάηκαν στις 22 από τις 27 χώρες της ΕΕ περίπου 5.000.566 στρέμματα. Ο Αύγουστος 2021 ήταν ο μήνας κατά τον οποίο σημειώθηκε σημαντικό ποσοστό των ζημιών, ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Από αυτό το σύνολο, το 20% των ζημιών, σημειώθηκε σε τοποθεσίες «Natura 2000».

Η ίδια έκθεση προειδοποιούσε και για τις επικίνδυνες συνθήκες που μπορούσαν να τροφοδοτήσουν νέες δασικές πυρκαγιές, το καλοκαίρι 2022. Μερικά από τα κύρια ευρήματα της περιόδου των πυρκαγιών του 2022 είναι ότι είχε διαπιστωθεί μια παρατεταμένη ξηρασία στη νότια Ευρώπη και οι συνθήκες που προέκυψαν είχαν ήδη προκαλέσει πολυάριθμες πρόωρες εστίες πυρκαγιάς.

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται όλο και πιο εμφανείς κάθε χρόνο. Οι πυρκαγιές είναι πιο συχνές και ακραίες, όπως επιβεβαιώνεται επίσης από την πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) «Κλιματική Αλλαγή 2022: Επιπτώσεις, προσαρμογή και ευπάθεια» και την πρόσφατη έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) «Εξαπλώνεται σαν πυρκαγιά: Η άνοδος της θερμοκρασίας απειλή έκτακτων πυρκαγιών».

Όμως, φέτος μέχρι τις 14 Αυγούστου – πριν λήξει, δηλαδή, η επικίνδυνη περίοδος – είχαν καεί συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση πάνω από 6.600.000 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων, η μεγαλύτερη καταστροφή που έχει συμβεί μέχρι τώρα, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ. 

Η έλλειψη προετοιμασίας καθορίζει πάντα τις κυβερνητικές πολιτικές για τις πυρκαγιές

Στην Ελλάδα, θα περίμενε κανείς να έχουμε διδαχθεί ως κοινωνία και ως πολιτεία από τα λάθη και τις αστοχίες των περασμένων ετών, τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση και κατάσβεση των πυρκαγιών. Μια σοβαρή χώρα, τη στιγμή που αναγνωρίζει επίσημα την κλιματική κρίση, φροντίζει να χτίζει την ανθεκτικότητά της ώστε να περιορίζει το όποιο κόστος και να προστατεύει τη ζωή σε όλες της τις μορφές, όχι να επικαλείται το κλίμα κάθε φορά εκ των υστέρων, ως δικαιολογία για τις αστοχίες και την έλλειψη προετοιμασίας.

Αντί όλων αυτών το ελληνικό κράτος:

• Δεν ασχολείται σοβαρά με την πρόληψη των πυρκαγιών σε δάση και δασικές περιοχές. Αυτό προϋποθέτει ενίσχυση της πρόληψης σε τοπικό επίπεδο, αλλά και έλεγχο αν οι τοπικοί φορείς έχουν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους. Σημαντικό, όμως, ρόλο στην πρόληψη παίζει η οικολογική διαχείρισή του δάσους – όχι η εγκατάλειψή του – και η ανάπτυξη επαγγελμάτων που συμβάλλουν στην προστασία και οικολογική διαχείριση των δασών.
• Δεν αντιμετωπίζει με επιστημονική οικολογική επάρκεια τις πυρκαγιές στο δάσος. Κάθε φορά ανακοινώνονται σχέδια για καλύτερη οργάνωση και χρήση “έξυπνης τεχνολογίας” (κάμερες, drone, ψηφιακά κέντρα, γενικότερα, αξιοποίηση της τεχνολογίας, μέχρι και για “έξυπνα δάση” έχουμε ακούσει), αλλά έχουμε όλοι καταλάβει ότι άλλο τα λόγια, άλλο τα έργα.
• Δεν προετοιμάζεται εγκαίρως. Δεν προσλαμβάνει εγκαίρως πυροσβέστες, όταν το κάνει συνήθως είναι πολύ αργά, προσλαμβάνει ανθρώπους που θα μείνουν στην δασοπυρόσβεση μερικούς μήνες και μετά συνήθως θα φύγουν. Δεν προετοιμάζει κατάλληλα και με επάρκεια δασοπυροσβέστες, ανθρώπους δηλαδή που να γνωρίζουν πώς παρεμβαίνουν έγκαιρα σε μια φωτιά σε δάσος αλλά και πώς μπορεί να την ελέγξουν και να την σβήσουν! Είναι άλλο να σβήνουν οι πυροσβέστες φωτιές στον αστικό χώρο – είναι επαρκώς εκπαιδευμένοι για αυτό – και άλλο οι πυροσβέστες να γνωρίζουν το δάσος και να μπορούν να δράσουν στο δάσος.
• Κλείνει το μάτι σε καταπατητές, είτε πρόκειται για τους παραδοσιακούς οικοπεδοφάγους είτε για “επενδυτές” που αδιαφορούν ότι η προστασία του δάσους και των φυσικών πόρων είναι η αναντικατάστατη (και) υλική βάση της ευημερίας και της ζωής.
• Παραβιάζει κάθε ευρωπαϊκή νομοθεσία, αδυνατίζει συνεχώς την εθνική νομοθεσία προστασίας του περιβάλλοντος, επιβραβεύει με νέα αντισυνταγματική “τακτοποίηση” τις “οικιστικές πυκνώσεις” που έχουν αναπτυχθεί μέσα σε εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα δασικών περιοχών, μετατρέπει τις θεωρητικά προστατευόμενες περιοχές Natura σε χώρους «ανάπτυξης».
• Παρακολουθεί ως παθητικός θεατής τις πυρκαγιές σε προστατευόμενες περιοχές όπως στη Δαδιά στη Θράκη ή στη Βόρεια Εύβοια και σχεδόν πανηγυρίζει που… δεν υπήρξε ανθρώπινη απώλεια. Βλέπει να καίγονται τεράστιες εκτάσεις φυσικού κεφαλαίου στην Άμφισσα ή στο Ρέθυμνο και αυτοσυγχαίρεται για τον επιτυχή συντονισμό…

Ναι, η ανθρώπινη ζωή πρέπει να προστατεύεται, αλλά η καταστροφή του δάσους είναι εξίσου μεγάλη καταστροφή με την απώλεια ανθρώπινης ζωής: δεν είναι επιτυχία όταν απλώς προστατεύονται οι οικισμοί (όσο προστατεύονται κι αυτοί), αλλά αφήνεται να καεί το δάσος! Και φέτος δημιουργεί η κυβέρνηση μια επικοινωνιακή φούσκα προβάλλοντας το “επιχείρημα” ότι ευτυχώς δεν καήκαμε όπως… πέρσι, άρα επιτυχία!!!!

Την ίδια στιγμή τα αυτολογοκρινόμενα ΜΜΕ αποσιωπούν ή υποβαθμίζουν τα θλιβερά γεγονότα και συνεχίζουν να ενισχύουν μια επίπλαστη εικόνα επιτυχίας. Αποκομμένα από το κοινωνικό γίγνεσθαι, συντείνουν έτσι στην ογκούμενη οργή και αγανάκτηση που κυριαρχούν ανάμεσα στους πολίτες.

Μια νέα στρατηγική για την προστασία και την οικολογική διαχείριση των δασών είναι αναγκαία, και για τον περιορισμό των καταστροφών από πυρκαγιές

Κάθε δάσος έχει τα δικά του χαρακτηριστικά. Πολλές από τις δασικές μελέτες που έχουν εκπονηθεί μένουν όμως σε συρτάρια, αν και τόσο η πρόληψη όσο και ο έγκαιρος έλεγχος και αντιμετώπιση μιας πυρκαγιάς θα έπρεπε να βασίζονται στην καλή οικολογική, επιστημονική γνώση των χαρακτηριστικών κάθε δάσους. Επίσης, η συνεργασία διαφορετικών επιστημονικών ειδικοτήτων με τους (δασο)πυροσβέστες και η ενεργή συμμετοχή και ο κατάλληλος εξοπλισμός με μέσα της τοπικής κοινωνίας που γνωρίζει ένα δάσος, είναι το αυτονόητο αλλά ακόμα ζητούμενο στη χώρα μας.

Η επανα-συμφιλίωση με τη φύση είναι πλέον όρος για την επιβίωσή μας, την επιβίωση του ανθρώπινου πολιτισμού.