Στην επέτειο των 50 χρόνων, οι Πράσινοι νιώθουν την ανάγκη να υπερασπιστούν το νόημα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου από τη φθορά. Και να το συνδέσουν με επίκαιρους αγώνες για τη Δημοκρατία και τη Φύση.
Εκτός από την κομματική καπηλεία και τη συκοφάντηση που συστηματικά υφίσταται από τη Δεξιά και την ακροδεξιά, η υποβάθμιση και η αλλοίωση της εξέγερσης της νεολαίας τον Νοέμβρη του 1973 γίνεται τα τελευταία χρόνια και από ανιστόρητα νεοσυντηρητικά πολιτικά και κοινωνικά ρεύματα.
Αντίθετα και με τις φθοροποιές θεωρίες περί εξαργύρωσης των αγώνων, η θετική κληρονομιά του Πολυτεχνείου παραμένει αναμφισβήτητη:
- Ο αγώνας των φοιτητών και της νεολαίας το 1973 ανέδειξε τον αυταρχισμό, τη βία, τη λογοκρισία της στρατιωτικής χούντας, έκλεισε τον δρόμο στην «ελεγχόμενη δημοκρατία» που δρομολογούσε (κάτι που θα κρατούσε κλειστές για τη χώρα μας τις πόρτες της Ευρώπης) και έσωσε την τιμή της ελληνικής κοινωνίας και των περισσότερων πολιτικών της εποχής.
- Ήταν ένας αγώνας ακηδεμόνευτος, αυθόρμητος, πολύχρωμος και ανοικτός σε όλα τα ρεύματα που ήθελαν να συγκρουστούν με τη χούντα αλλά δεν ήταν καθόλου πολιτικά ουδέτερος: έθετε το θέμα της Δημοκρατίας αλλά και της εξάρτησης από ξένες δυνάμεις.
- Αφύπνισε πολιτικά πρόσωπα και πολίτες, οδήγησε στην όξυνση της καταστολής αλλά και των εσωτερικών αντιθέσεων της χούντας, που για την επιπλέον αποδοχή της στην κοινωνική συνείδηση επιχείρησε τυχοδιωκτικά μια εθνική επιτυχία, με το πραξικόπημα στην Κύπρο και την ένωσή της με την Ελλάδα. Αυτό έφερε και την κατάρρευσή της.
- Ως η τελευταία συλλογική εποποιΐα της χώρας, σημάδεψε τη δημοκρατική κουλτούρα μιας ολόκληρης γενιάς.
Η χούντα του 1967, οι αντιστάσεις και η μεταπολίτευση του 1974 αποτελούν πια μια σημαντική ιστορική περίοδο αλλά η Δημοκρατία κινδυνεύει σήμερα πολύ περισσότερο να χάσει την ουσία και το νόημά της, παρά να καταλυθεί από τανκς.
Βεβαίως, πάντα είχαμε δημοκρατικό έλλειμμα στην Ελλάδα. Σημειώνουμε την ανυπαρξία του Διαφωτισμού στην πνευματική ζωή της χώρας, τον υπερσυγκεντρωτισμό του κράτους, την αδύναμη κοινωνία των πολιτών, την επιβολή ξένων κέντρων αποφάσεων και συμφερόντων, την ιδιοτέλεια της ελληνικής οικονομικής ελίτ που ήταν πάντα έξω από τη χώρα, αλλά και την ύπαρξη μη εκλεγμένων πόλων εξουσίας, όπως το πελατειακό σύστημα και η εκκλησία. Η Δημοκρατία δεν ήταν ποιοτική, δεν ήταν βίωμα του πληθυσμού και μόνο ένα μικρό ποσοστό του αντιδρά έμπρακτα, θεωρώντας φυσιολογική την κατάσταση.
Πρόκειται για το φαινόμενο της περιορισμένης δημοκρατίας (restricted democracy), μιας δημοκρατίας «ψαλιδισμένης» και «κυνικής», ένα μοντέλο που παραπέμπει στην προδικτατορική πολιτική εμπειρία.
Όμως και σήμερα η Δημοκρατία προσβάλλεται και απειλείται. Το φαινόμενο της «ελεγχόμενης δημοκρατίας», ακόμη και σε ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ουγγαρία ή η Πολωνία, υπενθυμίζει ότι η δημοκρατία είναι υπόθεση διαρκούς αγώνα ενεργών πολιτών και όχι μόνο τυπικών θεσμών. Για να υπάρξει ουσιαστική Δημοκρατία, χρειάζεται επιτακτικά:
- Το Κράτος Δικαίου, ως όριο και ανάχωμα στην αυθαιρεσία της εξουσίας.
- Ενεργούς πολίτες που οικοδομούν όραμα για όλη την κοινωνία και δεν περιορίζονται να «κοιτάζουν τη δουλειά τους» και το στενό προσωπικό τους συμφέρον.
Οι υποκλοπές μένουν ατιμώρητες, οι ανεξάρτητες αρχές υποβαθμίζονται, η αυθαιρεσία της αστυνομίας και οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης στη Δικαιοσύνη συνεχίζονται, το Δημαρχο-κεντρικό ή Περιφερειαρχο-κεντρικό ενισχύεται, η δυνατότητα διαβούλευσης για “αναπτυξιακά” έργα εντός προστατευόμενων περιοχών και η συμμετοχή τοπικών φορέων στις διαδικασίες περιβαλλοντικής διαχείρισης περιορίζονται, οι πολιτικά ή/και οικονομικά ισχυροί παρακάμπτουν τις διαδικασίες ενώ στους αδύναμους εξαντλείται όλη η αυστηρότητα.
Υπάρχει ανάγκη για νέα μέτωπα υπεράσπισης της δημοκρατίας: κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς, περιβαλλοντική βιωσιμότητα, διαγενεακή δικαιοσύνη ιδίως απέναντι στη νέα γενιά, νέα πρότυπα ευημερίας και νέες ισορροπίες με τη φύση, που θα αντιμετωπίσουν την κλιματική κρίση και τις συνέπειές της και θα προλάβουν τις επόμενες πανδημίες, δίκαιη μετάβαση σε ένα κόσμο χωρίς συγκρούσεις για υδρογονάνθρακες ή ζώνες επιρροής.
Είναι πάντα επίκαιρη η ρήση του Μακιαβέλλι: η εξουσία διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα. Και τα πράγματα γίνονται χειρότερα στον βαθμό που δεν υπάρχει αξιόπιστη και δημιουργική αντιπολίτευση.
Οι νέοι κι οι νέες της χώρας μας έχουν κουραστεί ν’ ακούνε πως αποτελούν το μέλλον! Χρειάζονται έμπνευση και όραμα.
Θέλουν να ορίζουν οι ίδιοι/-ες τις τύχες τους και το Πολυτεχνείο δείχνει ακόμη τον δρόμο!