Κρούοντας έντονα τον «κώδωνα του κινδύνου» για τις επιδράσεις των υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων, που περιέχονται σε τρόφιμα, στην υγεία των ιδιαίτερα ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού όπως τα έμβρυα, τα νεογνά, και τα παιδιά, προχώρησε στην ανάλυση του περιεχομένου του βιβλίου του «Οι μύθοι περί ασφαλών φυτοφαρμάκων» ο Αυστραλός Andre Leu επιστήμονας, βιοκαλλιεργητής, o πλέον μακροχρόνιος (πρώην) πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κινημάτων Βιολογικής Γεωργίας (IFOAM) καθώς και συνιδρυτής μαζί με την γνωστή Vandana Shive της Internation Regenaration (Διεθνής Αναγέννηση), ενώπιον δημοσιογράφων την Πέμπτη 23 Ιανουαρίου σε αίθουσα της ΕΣΗΕΑ στην Αθήνα αλλά και σε σχετική επιστημονική ημερίδα στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο την Παρασκευή 24 Ιανουαρίου.
Αναλυτικότερα, μιλώντας στην Συνέντευξη Τύπου καθώς και στην επιστημονική ημερίδα, που διοργανώθηκε από τον Σύλλογο Βιοκαλλιεργητών Αγορών Αττικής – ΣΥΒΑΑ, Andre Leu τόνισε πως “ενώ τα έμβρυα, τα νεογέννητα και τα παιδιά δεν έχουν τα προστατευτικά ηπατικά ένζυμα των ενηλίκων, και κατά συνέπεια τα σώματά τους δεν μπορούν να καταστρέψουν τα τοξικά κατάλοιπα, επί του παρόντος οι δοκιμές φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται στις διαδικασίες έγκρισής τους δεν εξετάζουν τους ιδιαίτερους κινδύνους αυτών των ηλικιακών ομάδων“.
Ακολούθως ο συγγραφέας, που έχει διατελέσει και πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κινημάτων Βιολογικής Γεωργίας (IFOAM), προχώρησε στην αποδόμηση βασικών μύθων που συντηρούν οι βιομηχανίες φυτοφαρμάκων, όπως, το ότι τα φυτοφάρμακα είναι εξονυχιστικά ελεγμένα, τα υπολείμματα τους είναι δήθεν ασφαλή σε μικρές ποσότητες, διασπώνται, ελέγχονται από αξιόπιστες αρχές και πως είναι απαραίτητα για την καλλιέργεια.
Επίσης, αμφισβήτησε έντονα την αξιοπιστία των ρυθμιστικών αρχών που με τις αποφάσεις τους επιτρέπουν την κυκλοφορία στην αγορά των φυτοφαρμάκων, τονίζοντας πως παραβλέπουν ένα μεγάλο μέρος της έγκριτης επιστήμης που τεκμηριώνει τον κίνδυνο που προκαλείται από αυτά.
Μάλιστα, ανέφερε χαρακτηριστικά πως είτε (πρώην) διευθυντές της βιομηχανίας φυτοφαρμάκων παίρνουν θέσεις στις ρυθμιστικές αρχές, οπού μπορούν να εγκρίνουν φυτοφάρμακα των πρώην εργοδοτών τους, είτε διευθυντές των ρυθμιστικών αρχών προτείνονται σε υψηλόμισθες θέσεις στις εταιρείες φυτοφαρμάκων. Σε κάθε περίπτωση, άτομα που λαμβάνουν οικονομικά οφέλη από εταιρίες φυτοφαρμάκων βρίσκονται στις επιτροπές των ρυθμιστικών αρχών που εγκρίνουν φυτοφάρμακα.
Περίληψη του βιβλίου
Ο André Leu μελέτησε τον πλούτο των έγκριτων επιστημονικών περιοδικών για να παρουσιάσει αδιάσειστα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι ισχυρισμοί των εταιρειών παραγωγής χημικών σκευασμάτων και των ρυθμιστικών αρχών σχετικά με τα φυτοφάρμακα δεν είναι καθόλου αυτό που φαίνονται. Μάλιστα επικέντρωσε σε έρευνες και στοιχεία που αφορούν τις επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών, ιδιαίτερα στον εγκέφαλο και στην ανάπτυξή τους.
Αποδίδοντας την τεχνική ορολογία με απλούς όρους, ο Leu αποδομεί τους πέντε πιο συχνά επαναλαμβανόμενους μύθους σχετικά με την ασφάλεια των φυτοφαρμάκων και τους καταρρίπτει χρησιμοποιώντας επιστημονικά δεδομένα αλλά με τρόπο κατανοητό από το ευρύτερο κοινό.
Το βιβλίο «Οι Μύθοι περί ασφαλών φυτοφαρμάκων» περιγράφει τις πολλές και σοβαρές ελλείψεις που αφορούν τους κανονισμούς περί των τοξικών χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στα τρόφιμά μας και καταδεικνύει ότι πολλά από τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για να υποστηρίξουν τα σημερινά πρότυπα χρήσης φυτοφαρμάκων βασίζονται σε παρωχημένες θεωρίες και όχι στις πιο πρόσφατες δημοσιευμένες επιστημονικές έρευνες. Στην πραγματικότητα, αυτές οι θεωρίες είναι μια σειρά μυθευμάτων. Έχουμε άλλη μια περίπτωση όπου αγνοούνται τα στοιχεία των επιστημονικών ερευνών και υιοθετούνται “υποθέσεις”.
Μύθος 1ος: “ΑΥΣΤΗΡΑ ΕΛΕΓΜΕΝΑ”. Οι περισσότερες συνθέσεις φυτοφαρμάκων που πωλούνται στην αγορά δεν είναι δοκιμασμένες για την ασφάλειά τους
Μύθος 2ος: “ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ”. Η πολύ μικρή ποσότητα χημικών υπολειμμάτων δεν είναι ακίνδυνη, μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιβλαβής ακόμα και για συγκεντρώσεις ένα μέρος ανά δισεκατομμύρια ή τρισεκατομμύρια
Μύθος 3ος: “ΒΙΟΔΙΑΣΠΟΜΕΝΑ”. Δεν διασπώνται όλα τα φυτοφάρμακα, πολλά παραμένουν για μεγάλο διάστημα, αλλά και πολλά φυτοφάρμακα είναι περισσότερο τοξικά όταν διασπώνται
Μύθος 4ος: “ΑΞΙΟΠΙΣΤΗ ΑΡΜΟΔΙΑ ΑΡΧΗ”. Οι Αρμόδιες Ρυθμιστικές Αρχές στην πραγματικότητα αγνοούν ένα μεγάλο μέρος της έγκριτης επιστήμης που παρουσιάζει τον κίνδυνο από τα φυτοφάρμακα, λαμβάνοντας αποφάσεις με βάση υποθέσεις και συλλογισμούς χωρίς δεδομένα
Μύθος 5ος.“ΤΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΣΤΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΙΑ”. Τα τοξικά συνθετικά φυτοφάρμακα δεν είναι απαραίτητα στην καλλιέργεια καθώς η βιολογική καλλιέργεια μπορεί να θρέψει τον κόσμο.
Η επιστημονική αξιοπιστία των ρυθμιστικών αρχών για τα φυτοφάρμακα θα πρέπει να αμφισβητηθεί σοβαρά, καθώς εγκρίνουν τη χρήση φυτοφαρμάκων με βάση αστήρικτες παραδοχές, που στερούνται δεδομένα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έγκριση σύνθετων φυτοφαρμάκων ως ασφαλών με βάση τη δοκιμή μόνο ενός από τα συστατικά, χωρίς να δοκιμάζονται όλα τα συστατικά του σκευάσματος ή οι συνέργιες που έχουν. Δεδομένου ότι και τα υπόλοιπα συστατικά είναι χημικώς δραστικά, καθώς προστίθενται στις συνθέσεις για να καταστεί αποτελεσματικότερη η δραστική ουσία, η υπόθεση ότι είναι αδρανή και δεν αυξάνουν την τοξικότητα ολόκληρης της σύνθεσης δεν έχει επιστημονική αξιοπιστία. Οι ελάχιστοι επιστημονικοί έλεγχοι στα σκευάσματα φυτοφαρμάκων καταδεικνύουν ότι οι υπόλοιπες ουσίες μπορεί να είναι εκατοντάδες φορές πιο τοξικές για τον άνθρωπο σε σχέση με τη καθαρή δραστική ουσία από μόνη της.
Οι Αρχές εγκρίνουν διαφορετικά είδη φυτοφαρμάκων για μια σοδειά – όπως ζιζανιοκτόνα, μυκητοκτόνα και εντομοκτόνα – με βάση το γεγονός ότι όλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην κανονική παραγωγή της σοδειάς. Κατά συνέπεια, πολλαπλά υπολείμματα θα εντοπιστούν στην σοδειά. Με τους ελέγχους για υπολείμματα διαπιστώθηκε ότι το 47,4% των τροφίμων στις Ηνωμένες Πολιτείες περιείχε δύο ή περισσότερα υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Η τρέχουσα διαδικασία έγκρισης κάθε φυτοφαρμάκου βασίζεται στην υπόθεση ότι εάν κάθε χημική ουσία είναι ασφαλής μεμονωμένα τότε οι συνδυασμοί των χημικών ουσιών είναι επίσης ασφαλείς.
Υπάρχουν αρκετές δημοσιευμένες επιστημονικές μελέτες που δείχνουν ότι οι συνδυασμοί υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία εξαιτίας αθροιστικών επιδράσεων ή συνεργιών.
Η αδυναμία δοκιμής των συνδυασμών εγκεκριμένων φυτοφαρμάκων για πιθανούς κινδύνους για την υγεία σημαίνει ότι οι ρυθμιστικές αρχές δεν διαθέτουν βάσιμα στοιχεία που να δείχνουν ότι αυτοί οι συνδυασμοί υπολειμμάτων είναι ασφαλείς.
Η έλλειψη δοκιμών για τους μεταβολίτες, για παράδειγμα, που σχηματίζονται από τα ζιζανιοκτόνα καθώς αποδομούνται (δεδομένου ότι οι ελάχιστοι διαθέσιμοι έλεγχοι δείχνουν ότι πολλοί από αυτούς είναι πιο τοξικοί και παραμένουν για περισσότερο χρονικό διάστημα από το ίδιο το φυτοφάρμακο), αποτελεί ένα άλλο τεράστιο χάσμα έλλειψης δεδομένων.
Ο ορισμός “Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης” (ADI) είναι άλλο ένα παράδειγμα. Δεδομένου ότι υπάρχουν εκατοντάδες μελέτες που δείχνουν ότι πολλές χημικές ουσίες μπορεί να είναι ενδοκρινικοί διαταράκτες και ως εκ τούτου πιο τοξικές σε χαμηλότερες δόσεις, ο ορισμός της ADI με βάση τις δοκιμές που έγιναν με υψηλότερες δόσεις είναι μια άλλη υπόθεση που δεν στηρίζεται σε δεδομένα. Ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι η ADI είναι ασφαλής και δεν λειτουργεί ως ενδοκρινικός διαταράκτης είναι να γίνουν δοκιμές στα πραγματικά επίπεδα υπολειμμάτων που έχουν οριστεί για την ADI.
Οι ειδικές απαιτήσεις του εμβρύου, του νεογέννητου και του αναπτυσσόμενου παιδιού σε σχέση με την αναπτυξιακή νευροτοξικότητα στηρίζονται σε υποθέσεις χωρίς πραγματικά δεδομένα. Επί του παρόντος, οι δοκιμές φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται στις διαδικασίες έγκρισης των κανονιστικών ρυθμίσεων δεν εξετάζει τους ιδιαίτερους κινδύνους αυτών των ηλικιακών ομάδων και η “Αποδεκτή Ημερήσια Πρόσληψη” καθορίζεται βάσει δοκιμών σε νεαρά ζώα. Μέχρις ότου οι δοκιμές να σχεδιαστούν ειδικά για να εκτιμήσουν τους κινδύνους για το αναπτυσσόμενο έμβρυο και τα παιδιά, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία σχετικά με αυτές τις ηλικιακές ομάδες.
Ισχύει το ίδιο όπως για τις επιδράσεις από γενιά σε γενιά.
Αν δεν πραγματοποιηθούν δοκιμές σε αρκετές γενιές, δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι οι σημερινές τιμές “Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης” δεν θα προκαλέσουν προβλήματα υγείας στις μελλοντικές γενιές. Υπάρχουν πολλές επιστημονικές μελέτες που δείχνουν ότι η έκθεση σε υπολείμματα φυτοφαρμάκων προκαλεί δυσμενή προβλήματα υγείας στις μελλοντικές γενιές, οπότε η παράβλεψη αυτού του ζητήματος μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη.
Οι κανόνες σχετικά με τα φυτοφάρμακα πρέπει να βασίζονται σε δεδομένα που παράγονται μέσω αξιόπιστων επιστημονικών μελετών και δοκιμών, όχι σε υποθέσεις που δεν βασίζονται σε δεδομένα, όπως συμβαίνει σήμερα. Πρέπει να γίνουν πρόσθετες δοκιμές για:
- Μείγματα και κοκτέιλ χημικών.
- Ολόκληρη τη σύνθεση του φυτοφαρμάκου, όχι μόνο τη δραστική ουσία.
- Την τοξικότητα των μεταβολιτών των φυτοφαρμάκων.
- Τις ειδικές απαιτήσεις των εμβρύων, των νεογνών και των αναπτυσσόμενων παιδιών.
- Τις διαταραχές του ενδοκρινικού συστήματος.
- Τις διαταραχές του μεταβολισμού.
- Τις επιδράσεις από γενιά σε γενιά σε όλα τα όργανα και τα συστήματα του οργανισμού.
- Την αναπτυξιακή νευροτοξικότητα.
Μέχρι να γίνουν αυτά, οι ρυθμιστικές αρχές δεν θα έχουν αξιόπιστα επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι τα επίπεδα υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων είναι ασφαλή για τον άνθρωπο ή το περιβάλλον.
Η ομιλία προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον και πολλοί συμμετείχαν στη συζήτηση με ερωτήσεις και παρεμβάσεις σχετικά με θέματα αγροτικής οικονομίας, υγείας και διατροφής.
Το πρόγραμμα εκδηλώσεων στην Ελλάδα
Επισημαίνεται πως το πρόγραμμα των επισκέψεων του Andre Leu στην Ελλάδα ξεκίνησε την Κυριακή 19 Ιανουαρίου με βιβλιοπαρουσίαση – συζήτηση που διοργάνωσε η Ένωση Αγροτών Βιοκαλλιεργητών Βόρειας Ελλάδας, στο Grand Hotel Palace, όπου είχε την πρώτη ευκαιρία να απαντήσει σε ερωτήσεις του πολυπληθούς κοινού και των δημοσιογράφων.
Την Δευτέρα 20 Ιανουαρίου, ο συγγραφέας βρέθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης όπου διοργανώθηκε αντίστοιχη εκδήλωση από την Ομάδα Βιοκαλλιεργητών Κρήτης, στην αίθουσα «Μανόλης Καρέλλης» στην οδό Ανδρόγεω 2.
Ακολούθως, την Τετάρτη 22 Ιανουαρίου, στον Πύργο Ηλείας συμμετείχε σε συνέντευξη τύπου που διοργανώθηκε από την Ένωση Βιοκαλλιεργητών Ηλείας και τον Ιατρικό Σύλλογο Πύργου στο Δημαρχείο.
Οι επισκέψεις του Andre Leu στην χώρα μας ολοκληρώθηκαν σε αυτή τη φάση την Παρασκευή 24 Ιανουαρίου στην Αθήνα, όπου στο συνεδριακό αμφιθέατρο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών συμμετείχε σε εκδήλωση αναλυτικής παρουσίασης του βιβλίου και του συνολικότερου έργου του ενώπιον εκπροσώπων της ακαδημαϊκής κοινότητας, των παραγωγών και των καταναλωτών βιολογικών προϊόντων, αλλά και του ευρύτερου κοινού. Η συγκεκριμένη εκδήλωση οργανώθηκε από τον Σύλλογο Βιοκαλλιεργητών Αγορών Αττικής που είχε και την πρωτοβουλία της έκδοσης του εν λόγω βιβλίου.
Σύλλογος Βιοκαλλιεργητών Αγορών Αττικής
www.bioagores.gr
Τηλ: 210-3615490
E-mail: sybaa2002@gmail.com