Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ εκφράζουμε την ανησυχία τους για την απώλεια δυο ανθρώπων που εξαναγκάστηκαν να αφήσουν τον τόπο τους για μια πιο ασφαλή ζωή και τελικώς βρήκαν τραγικό θάνατο σε ευρωπαϊκό έδαφος. Τα προβλήματα στα νησιά και στους υπερκορεσμένους χώρους έχουν πάλι οξυνθεί ενώ ακατάλληλοι χώρο από προσωρινές λύσεις έχουν μετατραπεί σε μόνιμους, αν και δεν διασφαλίζουν στοιχειώδεις όρους αξιοπρεπούς “φιλοξενίας” ανθρώπων που χρειάζονται προστασία.
Με ευθύνη και της προηγούμενης και της σημερινής κυβέρνησης, η Μόρια έχει μετατραπεί σε ένα απάνθρωπο κέντρο ευτελισμού της ανθρώπινης ζωής, με ευθύνη και των ελληνικών κυβερνήσεων και των κυβερνήσεων των άλλων χωρών της ΕΕ. Σχεδιασμένο να φιλοξενεί 3.000 ανθρώπους, σήμερα στοιβάζει σε φαβέλες και σε απαράδεκτες από άποψη αξιοπρέπειας αλλά και υγιεινής 13.000 άτομα, από τα οποία ένας μεγάλος αριθμός είναι παιδιά, μεταξύ των οποίων και 1000 ασυνόδευτα ανήλικα.
Τα ανήλικα παιδιά θα έπρεπε έτσι κι αλλιώς να έχουν μεταφερθεί σε άλλους χώρους εκτός Λέσβου, όπως και άνθρωποι από άλλες ευάλωτες ομάδες. Αυτό το θέμα δεν είναι ευκαιριακό και δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται συνεχώς με προχειρότητα.
Η κυβέρνηση προσγειώθηκε πολύ απότομα από τις αφελείς αντιλήψεις που προέβαλε ως αντιπολίτευση, ότι θα μπορούσε να σταματήσει τα προσφυγικά/μεταναστευτικά ρεύματα, αγνοώντας ότι τα αίτια που εξαναγκάζουν τους ανθρώπους να αναζητήσουν στην Ευρώπη καταφύγιο είναι ζητήματα συχνά ζωής ή θανάτου, δεν είναι αποτέλεσμα επιλογής τουριστικού προορισμού.
Δεν πάει, επίσης, πολύς καιρός που ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Χρυσοχοϊδης είχε δηλώσει ότι οι συνθήκες στη Μόρια ήταν πολύ καλές, δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι φεύγει «με την εντύπωση, τη θετική, που αποκόμισα από την πληρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν και διαχειρίζονται οι υπηρεσίες της χώρας το προσφυγικό πρόβλημα εδώ στο νησί».
Η κυβέρνηση δεν μπορεί να επικαλείται ότι δεν γνώριζε το πρόβλημα και ότι μόλις ανέλαβε. Δεν μπορεί επίσης να λαμβάνει αποσπασματικές και εν βρασμώ αποφάσεις, όπως έκανε με την απόφασή της να καταργήσει την δευτεροβάθμια επιτροπής που εξετάζει τις αιτήσεις ασύλου που απορρίπτονται σε πρώτο βαθμό καθώς και με τις αστυνομικές επιχειρήσεις έξωσης προσφύγων και μεταναστών/στριών από χώρους της περιοχής των Εξαρχείων.
Χρειάζεται μέσα από μια ευρεία συναινετική και συμμετοχική διαδικασία (με συμμετοχή των κομμάτων, των κοινοτήτων προσφύγων και μεταναστών, κοινωνικών οργανώσεων κι αυτοδιοίκησης) μια ολοκληρωμένη στρατηγική και συγκεκριμένα εργαλεία και μέτρα διαχείρισης τόσο κρίσεων όσο και καθημερινότητας, με στόχο την αξιοπρεπή φιλοξενία όσων καταφεύγουν στη χώρα και στην Ευρώπη για άσυλο και προστασία, αποσυμφόρηση των νησιών, διάχυσης μέσα στη χώρα αλλά με παράλληλη στήριξη και σύνδεση με τις τοπικές κοινωνίες, δυνατότητα ενδυνάμωσης και κοινωνικής/επαγγελματικής ένταξης. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο προτεραιότητα πρέπει να είναι όχι απλώς η κατανομή σε όλες τις χώρες όσων καταφέρνουν να φτάσουν σώοι στην Ευρώπη αλλά και η δημιουργία νόμιμων δρόμων εισόδου στην Ευρώπη ώστε να μην στοιβάζονται χιλιάδες άνθρωποι στα σύνορα ή να πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης κυκλωμάτων διακίνησης ή να βρίσκουν τραγικό θάνατο στη θάλασσα.
Η χώρα μας είχε υποχρέωση ήδη από το 2011 να είχε προετοιμάσει κατάλληλους χώρους για φιλοξενία 20-25.000 προσφύγων, παρόλα αυτά κινήθηκε πολύ αργά και χωρίς σχέδιο, ενώ συχνά οι πολιτικές εξουσίες σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο προτιμούσαν να κρύβουν τα θέμα κάτω από το χαλί αντί να συμβάλλουν σε ένα οργανωμένο σύστημα υποδοχής, φιλοξενίας, καταγραφής και ένταξης. Υπενθυμίζουμε ότι οξύ δεν είναι μόνο το ζήτημα της πρώτης υποδοχής, καταγραφής και εξέτασης του αιτήματος ασύλου αλλά και της κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης όσων μένουν στη χώρα είτε μεταβατικά είτε έχοντας λάβει καθεστώς προστασίας, ασύλου.
Θα πρέπει η πολιτική ηγεσία να εξηγήσει με πλήρη διαφάνεια όχι μόνο ποιες υποχρεώσεις προκύπτουν για μια χώρα με βάση τις διεθνείς συμφωνίες και το ευρωπαϊκό δίκαιο αλλά και πώς έχουν διατεθεί οι ευρωπαϊκοί πόροι για τους πρόσφυγες, ενώ θα πρέπει να εξηγήσει στην κοινωνία ότι η στήριξη της διαδικασίας δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα με εθνικούς αλλά αποκλειστικά με ευρωπαϊκούς πόρους ή δωρεές. Η χρηματοδότηση των προγραμμάτων για τους πρόσφυγες έχει συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας και έχει δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας (κοινωνικοί επιστήμονες, γιατροί, νοσηλευτές κ.ά.), και σε καμία περίπτωση δεν ισχύουν όσοι διαδίδουν ορισμένοι – για να δημιουργήσουν ρατσιστικά αντανακλαστικά – ότι οι πρόσφυγες ζουν σε βάρος της χώρας.
Επαναλαμβάνουμε, σε σχέση με την εκδίωξη προσφύγων από κτήρια των Εξαρχείων, ότι αν ήθελε η κυβέρνηση να φύγουν οι πρόσφυγες από τις καταλήψεις, θα έπρεπε πρώτα να προετοιμάσει χώρους υποδοχής κατάλληλους για ανθρώπους που έτσι κι αλλιώς έχουν περάσει πολλά και έχουν δει τη βία ή και το θάνατο δίπλα τους, και να τους ζητήσει να μεταφερθούν εκεί με τη θέλησή τους. Παρόμοιες αστυνομικές επιχειρήσεις οδηγούν ανθρώπους που έχουν υποστεί βία στη ζωή τους να ξαναζούν με τραυματικό τρόπο τη βία που έχουν υποστεί στο παρελθόν, ακόμα κι αν οι συνθήκες κατά την αστυνομική επιχείρηση δεν φαίνεται να έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή τους, ενώ προσθέτουν σοβαρά ψυχολογικά τραύματα στα παιδιά.
Υπενθυμίζουμε επίσης, ότι ήδη από τον Μάρτιο του 2019, το τότε Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής (που καταργήθηκε από την νέα κυβέρνηση) είχε ξεκινήσει την προσπάθεια σταδιακής κατάργησης της παροχής στέγης και κοινωνικής υποστήριξης για αναγνωρισμένους πρόσφυγες στην Ελλάδα (που στηρίζονταν με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση από το πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ).
Είχαμε επισημάνει επίσης πρόσφατα, ότι με δεδομένο ότι συνθήκες διαμονής στα hotspots στα νησιά παραμένουν πολύ κακές για τους αιτούντες άσυλο και ευρύτερα για τους νησιώτες, η απόφαση της κυβέρνησης για άμεση μεταφορά 1500 ατόμων από τη Μόρια σε άλλες παρόμοιες δομές (προσωρινά στην Καβάλα), είναι κάτι σαν μια ασπιρίνη για έναν ασθενή που υποφέρει από σοβαρή ασθένεια. Στα hotspots στα νησιά έχει παγιδευτεί ένας αριθμός 24.000 προσφύγων και μεταναστών/στριών, σε ιδιαίτερα ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης. Το σύστημα φιλοξενίας έχει καταρρεύσει, παρά το γεγονός ότι ο αριθμός νεο-αφιχθέντων προσφύγων και μεταναστών δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Στην Ελλάδα βρίσκεται σήμερα το 0.08% αυτών που αναζητούν προστασία ως πρόσφυγες, λιγότεροι από 60.000. Η χώρα μας φιλοξενεί κάθε χρόνο περίπου 33.000.000 τουρίστες, 550 φορές περισσότερους ανθρώπους από τους πρόσφυγες. Είναι …περίεργο λοιπόν, πώς μια χώρα που μπορεί να φιλοξενεί κάθε χρόνο 33.000.000 ανθρώπους να μην μπορεί να εξασφαλίσει αξιοπρεπείς συνθήκες για σχετικά ολιγάριθμους πρόσφυγες και να προκαλείται πανικός όταν φτάνουν σε κάποιο μέρος, με κίνδυνο της ζωής τους, 100 ή 500 ταλαιπωρημένοι άνθρωποι που προσπαθούν να διαφύγουν από πολέμους, διώξεις, βασανιστήρια, ή τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης.
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ έχουμε – όπως και πολλοί άλλοι φορείς – επισημάνει ότι η απαράδεκτη κατάσταση που επικρατεί στα νησιά, ιδιαίτερα στη Μόρια, δεν είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας εξεύρεσης εναλλακτικών λύσεων αξιοπρεπούς φιλοξενίας των αιτούντων άσυλο. Είναι μια συνειδητή επιλογή των κυβερνήσεων ώστε να λειτουργεί αποτρεπτικά για την είσοδο άλλων. Η πολιτική αυτή είναι, όμως, έτσι κι αλλιώς αποτυχημένη, γιατί άνθρωποι που αφήνουν το σπίτι τους λόγω των κινδύνων που αντιμετωπίζουν στη χώρα τους, δεν πρόκειται να σταματήσουν να αναζητούν ένα τόπο πιο ασφαλή από τον δικό τους, με όποιο τίμημα και παρά τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν μέχρι να φτάσουν σε αυτόν.
Όλα αυτά τα χρόνια απουσιάζει όχι μόνο ένα βιώσιμο και ανθεκτικό σε μακροχρόνια βάση πρόγραμμα στέγασης σε κατάλληλες συνθήκες για όλους/ες όσοι/ες έχουν ανάγκη προστασίας, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, αλλά και μια πολιτική που να βοηθάει τους πρόσφυγες και μετανάστες/ριες να ενταχθούν στην κοινωνία και να προσφέρουν τις γνώσεις και ικανότητές τους προς όφελος και της δικής μας κοινωνίας.