Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα
Κανονισμός (ΕΕ) 2023/955 για τη σύσταση Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;
Στο πλαίσιο της δέσμης προσαρμογής στον στόχο του 55 % (Fit for 55), συστήνεται το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα το οποίο έχει σχεδιαστεί ώστε να χρησιμοποιηθεί από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για:
- • τη στήριξη μέτρων και επενδύσεων με στόχο τη μείωση των εκπομπών στον τομέα οδικών μεταφορών και στον κτιριακό τομέα, μειώνοντας τις δαπάνες για ευάλωτα νοικοκυριά, πολύ μικρές επιχειρήσεις και χρήστες μεταφορών που επηρεάζονται από τη συμπερίληψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ (βλ. σύνοψη)·
- τη χορήγηση προσωρινής άμεσης εισοδηματικής στήριξης για ευάλωτα νοικοκυριά και χρήστες μεταφορών.
ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
Ευάλωτα νοικοκυριά, πολύ μικρές επιχειρήσεις και χρήστες μεταφορών
Η οδηγία 2003/87/EΚ θεσπίζει ένα σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου για την προώθηση των μείωσης των εκπομπών, συμπεριλαμβανομένων των εκπομπών από κτίρια και οδικές μεταφορές. Τρεις ομάδες-στόχοι του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα προσδιορίζονται από τον κανονισμό (ΕE) 2023/955 ως ομάδες που επηρεάζονται σημαντικά από το νέο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές:
- ευάλωτα νοικοκυριά, που ορίζονται ως νοικοκυριά τα οποία αντιμετωπίζουν ενεργειακή φτώχεια, περιλαμβανομένων των νοικοκυριών χαμηλού και χαμηλότερου μέσου εισοδήματος, και τα οποία δεν διαθέτουν τα μέσα για να ανακαινίσουν το κτίριο στο οποίο διαμένουν·
- ευάλωτες πολύ μικρές επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν τα μέσα είτε για να ανακαινίσουν το κτίριο στο οποίο εδρεύουν, είτε για να αγοράσουν οχήματα μηδενικών και χαμηλών εκπομπών, είτε για να στραφούν σε εναλλακτικούς βιώσιμους τρόπους μεταφοράς, περιλαμβανομένων των δημόσιων μεταφορών·
- ευάλωτοι χρήστες μεταφορών, που ορίζονται ως άτομα και νοικοκυριά τα οποία αντιμετωπίζουν φτώχεια στον τομέα των μεταφορών, περιλαμβανομένων ατόμων και νοικοκυριών χαμηλού και χαμηλότερου μέσου εισοδήματος, και τα οποία δεν διαθέτουν τα μέσα για να αγοράσουν οχήματα μηδενικών και χαμηλών εκπομπών ή να στραφούν σε εναλλακτικά βιώσιμα μέσα μεταφοράς, περιλαμβανομένων των δημόσιων μεταφορών.
Κοινωνικά σχέδια για το κλίμα
Κάθε κράτος μέλος πρέπει να υποβάλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα κοινωνικό σχέδιο για το κλίμα μετά από διαβούλευση με τοπικές και περιφερειακές αρχές, οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία των πολιτών. Τα σχέδια θα πρέπει να καλύπτουν μέτρα και επενδύσεις για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της τιμολόγησης του άνθρακα στον κτιριακό τομέα και στον τομέα των οδικών μεταφορών στα ευάλωτα νοικοκυριά, τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους χρήστες μεταφορών, προκειμένου να διασφαλιστεί οικονομικά προσιτή θέρμανση, ψύξη και κινητικότητα.
Επιλέξιμα μέτρα και επενδύσεις
Τα σχέδια μπορούν να περιλαμβάνουν τη στήριξη των ακόλουθων μέτρων και επενδύσεων και θα πρέπει να έχουν μακροπρόθεσμο αντίκτυπο:
- στήριξη ανακαινίσεων κτιρίων, ιδίως για ευάλωτα νοικοκυριά και ευάλωτες πολύ μικρές επιχειρήσεις που καταλαμβάνουν τα κτίρια με τις χειρότερες επιδόσεις, περιλαμβανομένων των ενοικιαστών και των ατόμων που ζουν σε κοινωνικές κατοικίες·
- πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή και ενεργειακά αποδοτική στέγαση, περιλαμβανομένης της κοινωνικής στέγασης·
- συμβολή στην απαλλαγή από ανθρακούχες εκπομπές, όπως μέσω του εξηλεκτρισμού της θέρμανσης, της ψύξης και του μαγειρέματος, παρέχοντας πρόσβαση σε οικονομικά προσιτά και ενεργειακά αποδοτικά συστήματα·
- ενσωμάτωση της παραγωγής και αποθήκευσης ανανεώσιμης ενέργειας, μεταξύ άλλων μέσω κοινοτήτων ανανεώσιμης ενέργειας, ενεργειακών κοινοτήτων πολιτών και άλλων ενεργών πελατών, για την προώθηση της αυτοκατανάλωσης ανανεώσιμης ενέργειας·
- πστοχευμένη πληροφόρηση, εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και συμβουλευτική σχετικά με οικονομικά αποδοτικά μέτρα και επενδύσεις, διαθέσιμη στήριξη για ανακαινίσεις κτιρίων και ενεργειακή αποδοτικότητα, καθώς και βιώσιμες και οικονομικά προσιτές εναλλακτικές λύσεις κινητικότητας και μεταφορών·
- πρόσβαση σε οχήματα και ποδήλατα μηδενικών και χαμηλών εκπομπών, περιλαμβανομένης οικονομικής στήριξης ή φορολογικών κινήτρων·
- δημόσιες και ιδιωτικές υποδομές, περιλαμβανομένης της αγοράς οχημάτων μηδενικών και χαμηλών εκπομπών, υποδομών επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού, και αγοράς μεταχειρισμένων οχημάτων μηδενικών εκπομπών·
- κίνητρα για τη χρήση οικονομικά προσιτών και προσβάσιμων δημόσιων μεταφορών·
- στήριξη ιδιωτικών και δημόσιων φορέων ώστε να αναπτύξουν και να παρέχουν βιώσιμη κινητικότητα κατά παραγγελία, υπηρεσίες κοινής κινητικότητας και επιλογές ενεργητικής κινητικότητας.
Τα κράτη μέλη μπορούν να περιλαμβάνουν στα σχέδιά τους άμεση εισοδηματική στήριξη για ευάλωτα νοικοκυριά και χρήστες μεταφορών, προκειμένου να μειώσουν τον αντίκτυπο της αύξησης των τιμών στις οδικές μεταφορές και στα καύσιμα θέρμανσης. Η εν λόγω άμεση στήριξη πρέπει:
- να είναι προσωρινή και να μειώνεται σταδιακά·
- να μην υπερβαίνει το 37,5 % του εκτιμώμενου συνολικού κόστους του σχεδίου.
Χρηματοδότηση
Στο Ταμείο διατίθεται ανώτατο ποσό ύψους 65 δισεκατομμυρίων ευρώ από την 1η Ιανουαρίου 2026 μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2032. Επιπλέον, τα κράτη μέλη πρέπει να συνεισφέρουν, τουλάχιστον το 25 % του εκτιμώμενου συνολικού κόστους των σχεδίων τους. Στην Ελλάδα αντιστοιχεί ένα ποσό περίπου 3,5 δις ευρώ.
Τα κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν τη μεταφορά πόρων στο Ταμείο από τα προγράμματα πολιτικής συνοχής υπό καθεστώς επιμερισμένης διαχείρισης που θεσπίστηκαν με τον κανονισμό (ΕE) 2021/1060. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να μεταφέρουν έως και το 15 % της χρηματοδοτικής ενίσχυσής τους από το Ταμείο στα προγράμματα πολιτικής συνοχής.
Πληροφορίες
Οι αποδέκτες στήριξης από το Ταμείο ενημερώνονται σχετικά με την προέλευση των εν λόγω κονδυλίων, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων στις οποίες επωφελούνται από τα εν λόγω κονδύλια μέσω ενδιάμεσων φορέων. Στις πληροφορίες θα πρέπει να περιλαμβάνεται το έμβλημα της ΕΕ και η δήλωση «χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση — Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα».
Διαφάνεια
Η Επιτροπή πρέπει να διαβιβάζει τα σχέδια που υποβάλλουν τα κράτη μέλη, καθώς και τις αποφάσεις ταυτόχρονα και υπό ίσους όρους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς αδικαιολόγητη καθυστέρηση.
ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;
Ο κανονισμός εφαρμόζεται από τις 30 Ιουνίου 2024.
ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Ο Κανονισμός τροποποιεί το άρθρο 26 (μεταφορά πόρων) του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060 — κοινοί κανόνες για τα ταμεία της ΕΕ (2021-2027).
Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:
ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Κανονισμός (ΕΕ) 2023/955 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 10ης Μαΐου 2023, για τη σύσταση Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060 (ΕΕ L 130 της 16.5.2023, σ. 1-51).
ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ
Οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Οκτωβρίου 2003, σχετικά με τη θέσπιση συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Κοινότητας και την τροποποίηση της οδηγίας 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 275 της 25.10.2003, σ. 32-46).
Διαδοχικές διορθώσεις της οδηγίας 2003/87/ΕΚ έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη έκδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.
Οδηγία (ΕΕ) 2023/1791 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Σεπτεμβρίου 2023, για την ενεργειακή απόδοση και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) 2023/955 (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 231 της 20.9.2023, σ. 1-111).
Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1056 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Ιουνίου 2021, για τη θέσπιση του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (ΕΕ L 231 της 30.6.2021, σ. 1-20).
Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.
Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Ιουνίου 2021, για τον καθορισμό κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, το Ταμείο Συνοχής, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, και δημοσιονομικών κανόνων για τα εν λόγω Ταμεία και για το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και το Μέσο για τη Χρηματοδοτική Στήριξη της Διαχείρισης των Συνόρων και την Πολιτική των Θεωρήσεων (ΕΕ L 231 της 30.6.2021, σ. 159-706).
Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.
Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων [COM(2021) 102 final της 4.3.2021].
Κανονισμός (ΕΕ) 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Φεβρουαρίου 2021, για τη θέσπιση του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΕΕ L 57 της 18.2.2021, σ. 17-75).
Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.
Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2092 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2020, περί γενικού καθεστώτος αιρεσιμότητος για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης (ΕΕ L 433 I της 22.12.2020, σ. 1-10).
Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.
Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία [COM(2019) 640 final της 11.12.2019].
Κανονισμός (EΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2018, για τη διακυβέρνηση της Ενεργειακής Ένωσης και της Δράσης για το Κλίμα, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 663/2009 και (ΕΚ) αριθ. 715/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, των οδηγιών 94/22/ΕΚ, 98/70/ΕΚ, 2009/31/ΕΚ, 2009/73/ΕΚ, 2010/31/ΕΕ, 2012/27/ΕΕ και 2013/30/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, των οδηγιών 2009/119/ΕΚ και (ΕΕ) 2015/652 του Συμβουλίου και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 525/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 328 της 21.12.2018, σ. 1-77).
Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.
Οδηγία (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2018, για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 328 της 21.12.2018, σ. 82-209).
Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.
Απόφαση (ΕΕ) 2016/1841 του Συμβουλίου, της 5ης Οκτωβρίου 2016, για τη σύναψη, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της συμφωνίας του Παρισιού που εγκρίθηκε στο πλαίσιο της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (ΕΕ L 282 της 19.10.2016, σ. 1-3).
Συμφωνία του Παρισιού (ΕΕ L 282 της 19.10.2016, σ. 4-18).
Οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Μαΐου 2010, για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 153 της 18.6.2010, σ. 13-35).
Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.