Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ επισημαίνουμε ότι η πρόσφατη έκθεση για την κατάσταση της κατοικίας και τις πολιτικές για την κοινωνική κατοικία του HOUSING EUROPE – της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας δημόσιων, δημοτικών και συνεταιριστικών δομών κοινωνικής κατοικίας – επιβεβαιώνουν όσα κατά καιρούς έχουμε επισημάνει ότι ακόμα και σήμερα δεν έχουμε προωθήσει ως χώρα πολιτική και πρακτικές λύσεις για προσβάσιμη, ποιοτική, οικολογική κατοικία για όλους τους πολίτες, ιδιαίτερα για κοινωνική κατοικία υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Είναι μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες του συνόλου του πολιτικού συστήματος αλλά και των κοινωνικών φορέων που επικέντρωναν στην αύξηση των εισοδημάτων (ακόμα και με δανεισμό) αντί να επικεντρώνουν στην ενίσχυση των κοινωνικών υποδομών και στην μείωση των ανισοτήτων με διαρθρωτικό τρόπο.
Η απουσία αυτής της σημαντικής πολιτικής έχει ως αποτέλεσμα η χώρα να βιώνει μια από τις χειρότερες οικονομικές-κοινωνικές και δημοσιονομικές κρίσεις, που σχετίζεται (και) με την διαχρονική απουσία πολιτικής για την κατοικία, γεγονός που οδήγησε στην φούσκα του real estate, τον υπερδανεισμό των νοικοκυριών πέρα από τις δυνατότητες τους και την έκρηξη των κόκκινων δανείων.
Οι διαπιστώσεις της έκθεσης του Housing Europe για την κατοικία στην ΕΕ είναι εντυπωσιακές και ισχύουν σε σημαντικό βαθμό και για την Ελλάδα:
- Οι δαπάνες για την κατοικία έχουν αυξηθεί δραματικά και είναι το μεγαλύτερο ποσοστό δαπάνης για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά. Η Ελλάδα κατέχει μία από τις υψηλότερες θέσεις στην δυσανάλογη επιβάρυνση των πιο φτωχών.
- Οι τιμές για την κατοικία αυξάνουν γρηγορότερα από το εισόδημα στα περισσότερα κράτη μέλη, ενώ η ανισότητα και ο αποκλεισμός από τη βιώσιμη κατοικία έχουν ενισχυθεί.
- Υπάρχουν τεράστιες ανισότητες μεταξύ περιοχών στα θέματα της κατοικίας, ενώ έχουν εμφανιστεί πλέον έντονα προβλήματα διαθεσιμότητας κατοικιών σε περιοχές όπου υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης.
- Το επίπεδο κατασκευών κατοικίας είναι σε πολλές περιοχές χαμηλό, με πολλές μεγάλες πόλεις να αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε κτίρια κατοικιών, μια τάση που ενισχύθηκε από τα πρόσφατα ρεύματα μετανάστευσης.
- Οι πολιτικές για την πρόκληση της κατοικίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, παραμένουν πολύ φτωχές, κάτι που συμβάλλει στην αύξηση των επιπέδων «άστεγων». Μόνο οι πόλεις που βρίσκονται μπροστά σε έντονη κρίση παρουσιάζουν μια αυξημένη κινητικότητα και προσπάθεια για εξεύρεση λύσεων.
Σήμερα η Ελλάδα έχει ένα από τα πιο υψηλά ποσοστά ιδιοκτησίας κατοικιών, 73,9%, στην ΕΕ. Είμαστε από τις λίγες χώρες που δεν αντιμετωπίζει έλλειψη κτιρίων/κατοικιών (όπως πολλές άλλες χώρες), αντιθέτως υπάρχει πλεόνασμα κατοικιών, που μπορεί να ξεπερνάει και τα 200.000 (ξενοίκιαστα ή απούλητα) κτίρια. Παρόλα αυτά προωθούνται ακόμα μεγάλα σχέδια για κατασκευές χιλιάδων νέων κατοικιών, όπως για παράδειγμα το σχέδιο στο Ελληνικό, που θα ανταγωνίζονται τα εκατοντάδες χιλιάδες αδιάθετα κτίρια.
Το όνειρο των περισσότερων ελλήνων για ιδιοκτησία ενός ή και περισσότερων κατοικιών, σήμερα έχει μετατραπεί σε εφιάλτη και για τα νοικοκυριά και για την οικονομία, συμβάλλοντας στην έκρηξη των «κόκκινων δανείων» αλλά και στην ενίσχυση των τραπεζών με δημόσιο χρήμα ύψους πολλών δεκάδων δις ευρώ που έκαναν πιο οξεία την δημοσιονομική κρίση και το δημόσιο χρέος.
Όπως τονίζει και η έκθεση του SOCIAL HOUSING, η Ελλάδα είναι η μόνη, μάλλον, χώρα στην ΕΕ που δεν έχει κάποια ενεργή πολιτική για την κοινωνική κατοικία που θα μείωνε τα οξυμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά, παρά το γεγονός ότι υπήρξε το 2015 ένα κάποιο σχέδιο, ενώ ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας διαλύθηκε, χωρίς να δημιουργηθεί στη θέση του κάτι άλλο.
Και η σημερινή κυβέρνηση συνεχίζει να επιμένει σε αναποτελεσματικές πολιτικές επιδομάτων για τα ενοίκια που πληρώνουν τα νοικοκυριά, χωρίς με αυτόν τον τρόπο να επιλύονται βασικά κοινωνικά προβλήματα. Από την άλλη, δεν διατίθενται πόροι για ενεργή πολιτική αντιμετώπισης του προβλήματος με καινοτόμες πρακτικές δημιουργίας κοινωνικής κατοικίας αξιοποιώντας πλέον το αδιάθετο κτιριακό απόθεμα, ιδιαίτερα ξεκινώντας από τις προς πλειστηριασμό μεγάλες ιδιοκτησίες και ενισχύοντας την δυνατότητα συνεργατικών σχημάτων (που πιθανά θα περιλάμβαναν και τους πρώην ιδιοκτήτες) να έχουν προτεραιότητα στην αξιοποίηση κατασχεθέντων από τις τράπεζες κατοικιών. Μια τέτοια πολιτική θα έπρεπε να συνδυάζεται με εκτεταμένα προγράμματα– αξιοποιώντας υπάρχοντες ευρωπαϊκούς πόρους από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Συνοχής –ενίσχυσης της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων (ιδιόκτητων και ενοικιαζόμενων) που κατοικούνται από νοικοκυριά που βιώνουν την ενεργειακή φτώχεια.
Η μείωση της δαπάνης για ενοίκιο κατοικίας και για προμήθεια ενέργειας θα συνέβαλε στην μείωση της φτώχειας, στην αύξηση της ποιότητας ζωής των νοικοκυριών, στην ανακατανομή των δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών προς όφελος της κοινωνικής συνοχής, στην αναζωογόνηση της πραγματικής οικονομίας καθώς και στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Όπως έχουν αποδείξει πολλές έρευνες σε ευρωπαϊκό και ελληνικό επίπεδο, η μείωση των δαπανών για ενέργεια και ενοίκια θα συνέβαλε και στην μείωση των «κόκκινων δανείων», των επισφαλειών των τραπεζών και στην δημοσιονομική εξυγίανση της χώρας.
Μια τέτοια πολιτική απαιτεί όμως νέες πολιτικές, νέες ιδέες στην πολιτική σκέψη, μετακίνηση από τις παθητικές πολιτικές και τις λογικές επιδομάτων (που συντηρούν τα κοινωνικά προβλήματα), προς κοινωνικές πολιτικές που αντιμετωπίζουν πραγματικά το πρόβλημα, που κινητοποιούν τις κοινωνικές δυνάμεις για να συμμετάσχουν στην επίλυση της κρίσης. Γι αυτό χρειαζόμαστε ως χώρα και ως κοινωνία βαθιές πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές που θα προωθήσουν νέες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που σήμερα δεν είναι στο προσκήνιο. Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ για αυτό το είδος πολιτικής ενδιαφερόμαστε, σε αντίθεση με το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα που αδιαφορεί για τα ουσιαστικά προβλήματα της κοινωνίας.