Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ τάσσονται σταθερά υπέρ της αναζήτησης μια δίκαιης και συμβιβαστικής λύσης στις εκκρεμότητες που υπάρχουν με την γειτονική μας χώρα, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, στη βάση μιας συμφωνίας που θα βασίζεται όχι μόνο σε μια κοινά αποδεκτή σύνθετη ονομασία, αλλά και σε μια συνολικότερη δέσμη μέτρων που θα οδηγήσει σε σχέσεις καλής γειτονίας, στην οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και στην εξάλειψη του εθνικισμού, διεκδικήσεων αλυτρωτισμού κι αλλαγής των συνόρων. H επίτευξη συνολικής λύσης μπορεί να οδηγήσει στην καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των πληθυσμών και στο άνοιγμα περισσότερων διόδων στην Δυτ. Μακεδονία, κάτι που θα συμβάλλει στην ενδυνάμωση του εμπορίου, στην αναζωογόνηση της οικονομίας των περιοχών ένθεν κι ένθεν των συνόρων αλλά και στην καλύτερη διαχείριση του Εθνικού Πάρκου Πρεσπών.
Η Ελλάδα χρειάζεται να συνδυάσει το εύλογο ενδιαφέρον για το όνομα, με το πάγιο και διαχρονικό συμφέρον κάθε ευρωπαϊκής χώρας να προωθεί την ένταξη των άμεσων γειτόνων της αλλά και το ενδιαφέρον της Π.Γ.Δ.Μ. να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, ώστε να διασφαλιστεί η ειρήνη και η καλή συνεργασία στην γειτονιά της.
Δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε στα μικροκομματικά παιχνίδια και στους εθνικισμούς να καταστρέψουν ξανά την προοπτική επίλυσης του προβλήματος, όπως έγινε στην δεκαετία του 90. Με μικροκομματικές τακτικές δεν λύνονται μεγάλα προβλήματα. Μετά από 26 χρόνια η πολιτική αλλαγή στη γειτονική χώρα προσφέρει μια ευκαιρία για μεταρρυθμίσεις και καλύτερες σχέσεις της Π.Γ.Δ.Μ. με τους γείτονές της. Θα είναι εγκληματικό να βρεθούμε στη λάθος πλευρά της ιστορίας. Χώρες που πολέμησαν μεταξύ τους βρήκαν λύσεις για να ζήσουν σε ένα κοινό πλαίσιο καλής γειτονίας. Εμείς γιατί όχι;
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ υποστηρίζουμε ένα πλαίσιο 6 σημείων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πραγματική λύση και να δημιουργήσουν σχέσεις καλής γειτονίας:
- Οι δημοκρατικές πολιτικές δυνάμεις να υποστηρίξουν χωρίς μικροκομματικά παιχνίδια τις προσπάθειες του ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ για την επίτευξη μιας αμοιβαία αποδεκτής λύσης – θεωρούμε αδιανόητο να υπεισέλθουν σε αυτή την κρίσιμη διαδικασία για τη χώρα και το μέλλον της τακτικές που σχετίζονται με την χωρίς όρια αντιπαράθεση κυβέρνησης – αντιπολίτευσης, την στιγμή που η λύση απαιτεί την στήριξη της συμφωνίας – εφόσον επιτευχθεί – από την μεγάλη πλειοψηφία των κομμάτων, των βουλευτών και της κοινωνίας
- Υποστηρίζουμε την ενεργή συμμετοχή και των Βρυξελλών στις διαβουλεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, συνδέοντας την ευρωπαϊκή της προοπτική με την επίλυση του συνόλου των θεμάτων (σχέσεις καλής γειτονίας, τήρηση δικαίου, αντιμετώπιση διαφθοράς, ενίσχυση ανεξαρτησίας δικαστικού συστήματος, ανθρώπινα δικαιώματα, δημοκρατία, συνύπαρξη εθνοτήτων κα)
- Είναι σημαντικό να αποφεύγονται κινήσεις, δηλώσεις και ενέργειες που θα μπορούσαν να επιδράσουν αρνητικά στις σχέσεις καλής γειτονίας, θα πρέπει να απομονωθούν οι ακραίες φωνές και ο εθνικισμός από όπου κι αν προέρχονται
- Το ζήτημα του ονόματος να επιλυθεί οριστικά, χωρίς καθυστέρηση από καμία πλευρά, με μια κοινά αποδεκτή σύνθετη ονομασία για όλες τις χρήσεις
- Η συμφωνία για μια κοινά αποδεκτή ονομασία πρέπει να περιλαμβάνει επίσης και δέσμευση για σύσταση κοινών επιτροπών εμπειρογνωμόνων για την ιστορία και την εκπαίδευση, με στόχο τη συμβολή στην αντικειμενική και τεκμηριωμένη ερμηνεία της ιστορίας, την ενίσχυση της ακαδημαϊκής συνεργασίας και την προώθηση της θετικής στάσης προς τους γείτονες στις νέες γενιές, να διαμορφωθεί εκπαιδευτικό υλικό που δεν θα περιέχει ιδεολογικές ερμηνείες της ιστορίας και θα στοχεύει στη βελτίωση της αμοιβαίας κατανόησης. Θα πρέπει να συμφωνηθεί η εξάλειψη της προσπάθειας της κυβέρνησης Γκρουέφσκι για οικειοποίηση του αρχαίου παρελθόντος της ευρύτερης γεωγραφικής ή ιστορικής Μακεδονίας. Ο πολιτισμός και η τέχνη πρέπει να χρησιμοποιούνται για να φέρνουν εγγύτερα τους λαούς και όχι για να τους χωρίζουν
- Η κοινωνία των πολιτών, η αυτοδιοίκηση, τα ΜΜΕ, οι κοινωνικοί φορείς και η ακαδημαϊκή κοινότητα μπορεί και πρέπει να παίξουν από κοινού ουσιαστικό ρόλο στην αλλαγή σελίδας μεταξύ των δύο χωρών και να συμβάλλουν στις κατάλληλες ενέργειες ιστορικής συμφιλίωσης .
Είναι σαφές ότι κάποιοι και στις δύο πλευρές των συνόρων θέλουν να διαιωνίζεται το πρόβλημα, γιατί αυτό εξυπηρετεί τα πολιτικά σχέδιά τους, ακόμα και αν αυτό προκαλεί ανυπολόγιστη ζημιά στη χώρα τους. Άλλοι δυσκολεύονται να προσαρμόσουν τις στρατηγικές τους και μένουν αδρανείς ενώ όλα γύρω μας αλλάζουν. Κάποιοι αναφέρονται με όρους του ελληνικού εμφυλίου 1944-1949. Όσοι είχαν κάνει στην Ελλάδα σημαία τους το όνομα της γειτονικής χώρας γρήγορα το ξέχασαν, όταν συνειδητοποίησαν ότι άλλα θέματα “πουλούσαν” καλύτερα, ενώ σιωπηλά συμφώνησαν με την αλλαγή της ελληνικής θέσης από “καμία χρήση του όρου Μακεδονία στο όνομα” (1992) προς την ρεαλιστική στρατηγική για μια “κοινά αποδεκτή σύνθετη ονομασία” (2008). Όμως, ποτέ δεν ζήτησαν συγνώμη που παρέσυραν τους πολίτες σε αδιέξοδα και ήττες.
Αν και πλέον στη χώρα μας έχει συνειδητοποιηθεί το αδιέξοδο στο οποίο οδηγήθηκε τότε η χώρα από τις πολιτικές δυνάμεις, δεν έχει γίνει αυτοκριτική για την λανθασμένη στρατηγική ούτε προετοιμάστηκε η κοινωνία για ένα έντιμο συμβιβασμό που δεν θα πλήγωνε την δική μας κοινωνία αλλά δεν θα ταπείνωνε και τους γείτονες. Η λύση για να είναι βιώσιμη πρέπει να έχει την υποστήριξη των δύο κοινωνιών, και να συμβάλλει στην διαμόρφωση μακροχρόνιων προϋποθέσεων και συνθηκών καλής γειτονίας προσανατολισμένης προς το μέλλον. Είναι καιρός να γυρίσουμε σελίδα. Τόση στην Ελλάδα όσο και στην Π.Γ.Δ.Μ. πρέπει να ενημερωθούν σωστά οι πολίτες για τις προοπτικές συνεργασίας στην περιοχή τις οποίες θα ανοίξει μια συμβιβαστική επίλυση του συνόλου των θεμάτων και τα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη που θα προκύψουν, ώστε να μην μείνουν παγιδευμένοι σε κλισέ και σε συνθήματα του παρελθόντος.
Γιατί δεν έχει προοπτική η θέση περί μιας ονομασίας χωρίς την λέξη Μακεδονία στον τίτλο της γειτονικής χώρας
Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ επιδιώκουμε λύσεις στα προβλήματα της χώρας γιατί αυτό είναι προς το συμφέρον της κοινωνίας, όχι να τα αφήνουμε να διαιωνίζονται ή να επιδεινώνονται, είτε αυτά είναι οικονομικά, είτε κοινωνικά, περιβαλλοντικά, εθνικά. Πολλοί χτίζουν καριέρες πάνω στα προβλήματα και την διαιώνιση τους.
Καλόπιστοι άνθρωποι που αρνούνται κάθε συμβιβαστική ονομασία πρέπει να σκεφτούν σοβαρά:
– Η ιστορική και γεωγραφική Μακεδονία ήταν πολυ-φυλετική και σε πολύ μεγαλύτερη έκταση από την σημερινή ελληνική Μακεδονία. Δεν ήταν ποτέ ένα ενιαίο κράτος αφού τα εθνικά κράτη είναι δημιουργήματα του 18ου και 19ου αιώνα. Δεν έχει νόημα για τον σημερινό κόσμο (παρά μόνο από ερευνητική σκοπιά) να μιλάμε για το ποιες φυλές κατοικούσαν στην ευρύτερη γεωγραφική Μακεδονία την εποχή του Αλέξανδρου ή τον 6ο αιώνα. Τι νόημα έχουν, λοιπόν, συνθήματα του τύπου η “Μακεδονία είναι μία και Ελληνική” αν δεν θέτουμε θέμα να επεκταθούμε σε όλη την γεωγραφική έκταση της Μακεδονίας (δηλαδή σε Βουλγαρία και ΠΓΔΜ);
– Σε τι ωφέλησε ο εθνικισμός και οι απόλυτες θέσεις πολιτικών που βάσισαν την καριέρα τους στην άρνηση συμβιβασμού στο θέμα του ονόματος, πολιτικοί που στην πορεία ούτε καν ασχολήθηκαν με το θέμα, όταν είδαν ότι δεν “πουλούσε” πια;
– Είναι θετικός ο απολογισμός εκείνης της περιόδου με διαδηλώσεις όπου επικρατούσαν συνθήματα του στυλ η “Μακεδονία είναι Ελληνική”, όταν στην καλύτερη περίπτωση σήμερα προσπαθούμε να πείσουμε τους διεθνής οργανισμούς και εκατοντάδες χώρες να χρησιμοποιούν τον όρο “Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας” και όχι σκέτο “Μακεδονία”;
– Αν η σύνθετη ονομασία θεωρείται σήμερα απαράδεκτη και δεν πρέπει να υπάρχει καθόλου η λέξη Μακεδονία στον τίτλο της γειτονικής χώρας, πώς μπορεί να της επιβληθεί αυτό, χωρίς πόλεμο, όταν έχουν δοκιμαστεί όλα τα άλλα μέτρα (εμπάρκο, διπλωματία, βέτο); Ή απλώς αρκεί να μην την λέμε εμείς έτσι, όταν όλοι οι άλλοι (θα) χρησιμοποιούν σκέτο το “Μακεδονία”;
– Πώς μπορούν να εξηγήσουμε πειστικά σε τρίτους ότι στο όνομα της γειτονικής χώρας δεν πρέπει να υπάρχει καν η λέξη Μακεδονία, όταν τη χώρα αυτή για δεκαετίες την αποκαλούσαμε “Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας”, ενώ σήμερα την αποκαλούμε “Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας”; Εξάλλου κανένας δεν είχε αντιδράσει όταν το 1944 δημιουργήθηκε η “Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας”, από τον Τίτο.
– Πώς οι υπερ-πατριώτες που χαρακτήριζαν ως “Σλαβομακεδόνα” κάποιον που ήθελαν να τον απαξιώσουν, (“Χθες και προχθές εις την Νάουσαν εισέβαλαν οι εγκληματίαι αυτοί, που οι περισσότεροι ήσαν Ρουμανόβλαχοι και Βουλγαρόφωνοι και Σλαυομακεδόνες. Τους καθοδηγούσαν οι Ελληνόφωνοι εγκληματίαι”, από δημοσίευμα της εφημερίδας “Μακεδονία”, 16/1/1949, ή “Σλαβομακεδόνες συμμορίτες συγκεντρώθηκαν εις την γιουγκοσλαβικήν Μακεδονίαν“, Βήμα 14/12/1949), σήμερα κάνουν σημαία τους την μη αποδοχή μιας συμβιβαστικής ονομασίας;
– Πώς μπορεί να ερμηνευτεί το γεγονός ότι έχουν γραφεί τόσα βιβλία για το “Ζήτημα των Σλαβομακεδόνων στην Ελλάδα”, “Το Μακεδονικό Ζήτημα στην κατεχόμενη Δυτ. Μακεδονία”, ιδιαίτερα στην περίοδο της κατοχής και στον εμφύλιο, ενώ υπάρχουν σχετικές αναφορές και από τον Στρατή Μυριβήλη, στο βιβλίο του “Η ζωή εν τάφω” που αφορά στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;
– Η ελληνική διπλωματία ανησύχησε όταν σε έκθεσή του το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, στις αρχές της δεκαετίας του ’90 αναφέρθηκε, σε “Σλαβομακεδόνες” και όχι σε «Μακεδόνες». Τότε έσπευσε να προβεί σε διάβημα διαμαρτυρίας. Βέβαια, αργότερα οι ΗΠΑ αναγνώρισαν την γειτονική χώρα ως “Μακεδονία” (σκέτο), όπως και η Κίνα και η Ρωσία.
– Πως θα διαγραφεί το γεγονός ότι το ελληνικό κράτος, το Υπουργείο Παιδείας, είχε εκδώσει το 1926 σχετικό βιβλίο που θα διδάσκονταν στα σχολεία της ελληνικής Μακεδονίας, αλφαβητάρι αναγνωστικό στα “σλαβομακεδονικά”, με τίτλο ABECEDAR, αλλά τελικά αποσύρθηκε μετά τις αντιδράσεις της Σερβίας και της Βουλγαρίας, γιατί δεν ήταν γραμμένο στο …κυριλλικό αλφάβητο;
Δεν φοβόμαστε την λύση, επιδιώκουμε σχέσεις καλής γειτονιάς στραμμένες στο μέλλον
Μια χώρα που έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό της και στον πολιτισμό της δεν μπορεί να φοβάται μια σύνθετη ονομασία που περιγράφει μια γειτονική χώρα που περιορίζεται σε ένα τμήμα της ευρύτερης γεωγραφικής έκτασης της Μακεδονίας. Αντίθετα η γεωγραφία θα μπορούσε να συνεισφέρει στην διαμόρφωση σχέσεων καλής γειτονίας. Τέτοια παραδείγματα έχουμε πολλά: Αλσατία μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, Γαλλική Βρετάνη και Βρετανία, Λουξεμβούργο, κα. Η γεωγραφία δεν αλλάζει, εκείνο που θα πρέπει να αποτραπεί είναι η εθνικιστική υστερία που χτίζεται σε εθνικούς μύθους συνέχειας των γειτόνων από την εποχή του Μεγαλέξανδρου μέχρι σήμερα. Από την στιγμή που η σημερινή πολιτική ηγεσία της γειτονικής χώρας είναι έτοιμη να αμφισβητήσει τις ανοησίες της εθνικιστικής κυβέρνησης Γκρουέφσκι, εμείς πρέπει να αδράξουμε αυτή την ευκαιρία για να εξαλειφθεί η ανοησία και ο εθνικισμός.
Όμως πρέπει να είμαστε ειλικρινείς. Αυτό που σήμερα φαντάζει ως η καλλίτερη λύση – μια συμβιβαστική ονομασία για την γειτονική χώρα ώστε πράγματι να μην “χάνεται” η ελληνική Μακεδονία – θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί το 1991-1992 πριν τροφοδοτηθούν και στις δύο χώρες η υστερία και ο εθνικισμός. Τα χρόνια που πέρασαν δεν ήταν χωρίς κόστος για τη χώρα μας: ο εθνικισμός απέκτησε γερές ρίζες, πολλές γενιές στη γειτονική χώρα εκπαιδεύτηκαν σε ανιστόρητους μύθους ότι «είναι απευθείας απόγονοι… του Μεγ. Αλεξάνδρου», η ΠΓΔΜ αναγνωρίστηκε από 140 χώρες ως σκέτη “Μακεδονία”, η χώρα μας βρέθηκε απομονωμένη χωρίς λόγο κι εξάντλησε πολλές φορές τη διπλωματία της σε χαμένες μάχες και όχι στην ουσία του προβλήματος, ενώ και η οικονομία της ελληνικής Μακεδονίας ιδιαίτερα της Δυτικής, υπέστη οικονομική ζημιά. Όμως, τότε, σχεδόν σύσσωμο το πολιτικό προσωπικό, τα κόμματα (υπήρχαν και εξαιρέσεις), πολλοί κοινωνικοί φορείς αλλά και μεγάλο κομμάτι της εκκλησίας ακολούθησαν έναν καταστροφικό δρόμο, με αποτέλεσμα να έχουν σήμερα δημιουργηθεί τετελεσμένα και να βρισκόμαστε σε πιο δυσμενή θέση.
Το πακέτο Πινέιρο – που είχε την υποστήριξη της ΕΕ το 1992 – προέβλεπε σύνθετη ονομασία αλλά κι αποφυγή φαινομένων εθνικισμού, αλυτρωτισμού και διαστρέβλωσης της ιστορίας. Χάθηκε τότε μια ιστορική ευκαιρία κι αφέθηκε χώρος για ανάπτυξη εθνικισμών και ανόητων ιστορικών μύθων ενώ η χώρα μας βρέθηκε απομονωμένη, χωρίς συμμάχους.
Σήμερα πρέπει να αξιοποιήσουμε την ευκαιρία που προσφέρει η προοπτική ένταξης της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ καθώς και οι διαπραγματεύσεις για την ευρωπαϊκή της πορεία. Ανάλογη τακτική ακολούθησε με επιτυχία και η Σλοβενία, για την εδαφική της διαφορά με την Κροατία, διαφορά που επιλύθηκε τελικά πριν την κροατική ένταξη. Έχουμε, επίσης, το παράδειγμα της Σερβίας με το Κόσσοβο, όταν η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων επέδρασε καταλυτικά στην αποκλιμάκωση της πολυετούς έντασης μεταξύ των δύο πλευρών. Η ενταξιακή διαδικασία προκαλεί αλλαγές τόσο στο εσωτερικό χωρών όσο και στις διακρατικές σχέσεις. Το ομόφωνο κείμενο συμπερασμάτων που υπερψηφίστηκε από όλους τους ευρωβουλευτές (Έλληνες και ξένους) και τους βουλευτές της ΠΓΔΜ που συμμετείχαν στην διακοινοβουλευτική συνάντηση Ευρωκοινοβουλίου – Κοινοβουλίου ΠΓΔΜ που πραγματοποιήθηκε στο Στρασβούργο στις 22 και 23 Μαΐου 2013 είναι μια απόδειξη ότι μπορεί να υπάρξουν, κάτω από ορισμένες συνθήκες και σε ευρωπαϊκό πλαίσιο, πνεύμα καλής θέλησης και πρωτοβουλίες για πραγματική επίλυση των διαφορών.
Το ευρωκοινοβούλιο το 2013 είχε υιοθετήσει την “Έκθεση προόδου του 2012 για την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας” του Βρετανού εργατικού ευρωβουλευτή Ρίτσαρντ Χιούιτ και σχετικό ψήφισμα με 505 ψήφους υπέρ, 61 κατά, ενώ υπήρξαν και 14 λευκά. Αν και σχεδόν όλοι οι τότε Έλληνες Ευρωβουλευτές είχαν διαπιστώσει τα θετικά στοιχεία της έκθεσης δεν τόλμησαν να ψηφίσουν υπέρ φοβούμενοι τις αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας – εκτός από τον ευρωβουλευτή των Πράσινων και νυν συμπρόεδρο των ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ Ν. Χρυσόγελο – αλλά ούτε μπόρεσαν να πείσουν τις πολιτικές ομάδες τους να μην στηρίξουν την έκθεση. Εκείνη η έκθεση έθετε σωστές βάσεις για την επίλυση του προβλήματος, βάσεις που είναι σήμερα στο κέντρο της νέας διαμεσολαβητικής πρωτοβουλίας του ΟΗΕ.
Να σημειωθεί ότι οι Πράσινοι στο Ευρωκοινοβούλιο που στο παρελθόν είχαν υποστηρίξει άλλες θέσεις, μετακινήθηκαν στη θέση για σύνθετη ονομασία, χάρη την συστηματική ενημέρωση και δουλειά που είχαν κάνει οι δύο πράσινοι ευρωβουλευτές Ν. Χρυσόγελος και Μ. Τρεμόπουλος.
Στη σημερινή εποχή της οικολογικής κρίσης, όπου οι άμεσοι γείτονες κάθε χώρας είναι εκ των πραγμάτων αναγκαστικά συνεργάτες της, θα πρέπει όλοι να καταλάβουμε, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην άλλη πλευρά των συνόρων, ότι κάθε εθνικισμός κάνει πρώτα από όλα κακό στη δική του χώρα. Έστω και αργά, λοιπόν, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι τα ζητήματα αυτά θα είχαν επιλυθεί δίκαια αν είχε επικρατήσει η λογική και δεν είχαν μετατραπεί σε ζήτημα γοήτρου ή ταπείνωσης ολόκληρων κοινωνιών, αν δεν είχαν κυριαρχήσει για αρκετό καιρό ακραίες αντιλήψεις και εθνικισμοί.