του Νίκου Χρυσόγελου
π. ευρωβουλευτή ΠΡΑΣΙΝΟΙ/ΕFA
Mέλος Συμβουλίου του νέου κόμματος ΠΡΑΣΙΝΟΙ
“Η Ελλάδα παραβίασε το δικαίωμα στη ζωή και την απαγόρευση της εξευτελιστικής μεταχείρισης” σε σχέση με την τραγωδία στο Φαρμακονήσι το 2014, αποφαίνεται το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ). Τότε 11 πρόσφυγες έχασαν τη ζωή τους όταν το αλιευτικό σκάφος που τους μετέφερε βυθίστηκε στο Αιγαίο και οι διασωθέντες κατήγγειλαν ότι υπέστησαν εξευτελιστική αντιμετώπιση.
Εκείνη την εποχή ήμουν ευρωβουλευτής στην ομάδα των Πράσινων αλλά και Περιφερειακός Σύμβουλος Ν. Αιγαίου, όποτε έζησα εκείνη την τραγωδία μέσα από μια τριπλή ιδιότητα, όντας πολίτης ευαισθητοποιημένος για τα περιβαλλοντικά και ανθρωπιστικά – κοινωνικά θέματα αλλά και συμμετέχων σε δύο θεσμούς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ένα θεσμό που σε γενικές γραμμές δείχνει σημαντική ευαισθητοποίηση για τα θέματα αυτά και το Περιφερειακό Συμβούλιο Ν. Αιγαίου, που λογικά θα έπρεπε να έχει σκύψει πάνω από το θέμα.
Η εμπειρία που έζησα ήταν συγκλονιστική:
– Η τραγική πραγματικότητα: Τα πραγματικά γεγονότα είναι αυτά όπως αποτυπώνονται και στην καταδικαστική για την Ελλάδα απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Οι πρόσφυγες είναι άνθρωποι σε κατάσταση ανάγκης, η διεθνής νομοθεσία ορίζει ποιοι είναι πρόσφυγες και ποια βοήθεια οφείλουμε να τους παράσχουμε. Δεν έρχονται στη χώρα μας για διακοπές. Πώς είναι δυνατόν αντί να βοηθηθούν, να χάνουν τη ζωή τους επειδή υπάρχουν παράνομες επαναπροωθήσεις ή δεν υπάρχουν νόμιμοι δρόμοι για πρόσφυγες!!! “Η Ελλάδα παραβίασε το δικαίωμα στη ζωή και την απαγόρευση της εξευτελιστικής μεταχείρισης σε σχέση με την τραγωδία” αποφάνθηκε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σε μια από τις πολλές περιπτώσεις που άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο Αιγαίο! Τι συνέβη; «Σύμφωνα με μαρτυρίες των επιζώντων στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, σκάφος του Λιμενικού ρυμουλκούσε το πλοιάριο με τους 28 επιβαίνοντες και κατευθύνονταν με μεγάλη ταχύτητα προς τις τουρκικές ακτές εν μέσω θαλασσοταραχής και ενώ οι άνθρωποι φώναζαν βοήθεια. Εύλογα τεθηκε το ερώτημα, πως χάθηκαν ανθρώπινες ζωές σε πλοιάριο υπό ρυμούλκηση, ακόμα και αν το σκάφος δεν κατευθύνονταν προς την Τουρκία για επαναπροώθηση των ατόμων. Το θέμα θα ήταν ακόμα πιο σοβαρό αν αποδιεκνύονταν (όπως και αποδείχθηκε) ότι επιδιώχθηκε επαναπροώθηση ατόμων πριν καν εξεταστεί το αν δικαιούνταν καθεστώς προστασίας και παροχής ασύλου, αφού τα άτομα που επέβαιναν στο σκάφος προέρχονταν από τη Συρία και το Αφγανιστάν. Μάλιστα ο ΟΗΕ είχε εκδώσει τότε ειδικές οδηγίες για την αντιμετώπιση ατόμων που προέρχονται από την Συρία για να τους παρέχουν τα κράτη αμέσως ειδικό καθεστώς προστασίας“.
– Η μπάλα στην εξέδρα: Η τότε κυβέρνηση είχε την συνηθισμένη στερεοτυπική απάντηση που βολεύει για πολλούς λόγους και διευκολύνει σε παράνομες μπίζνες: “όλα αυτά είναι ψέματα και τουρκική προπαγάνδα“. Τώρα τι θα κάνει ο (και τότε) υπουργός κ. Μ. Βαρβιτσιώτης; Θα έχει την ευαισθησία να παραιτηθεί γιατί είπε ψέματα και παραπλάνησε την ελληνική κοινωνία; Ο Boris Johnson αναγκάστηκε σε παραίτηση για πολύ πιο … αθώα ψέματα
– Το κεφάλι στην άμμο: Το Περιφερειακό Συμβούλιο Ν. Αιγαίο δεν δέχθηκε, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες μου, να συζητήσει καν το θέμα. όχι μόνο το θέμα του πνιγμού των προσφύγων στο Φαρμακονήσι αλλά και το κρίσιμο ζήτημα της προετοιμασίας της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου για το κύμα προσφύγων που θα έρχονταν (ήρθε, όπως ήταν αναμενόμενο, το 2015). Προσέξτε την ημερομηνία, 2014. Προφητικό; Όχι απλώς γνωρίζαμε τι πραγματικά συνέβαινε και τι θα συνέβαινε σύντομα. Ήμουν για κάποια περίοδο Γεν. Γραμματέας του Περιφερειακού Συμβουλίου λόγω της ευρύτερης αποδοχής του σχήματός μας (ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΝΕΜΟΣ) αλλά παράλληλα και ευρωβουλευτής, οπότε είχα και μια πιο ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή εικόνα. Έχοντας παρακολουθήσει όλη την κρίση στη Συρία αλλά και γνωρίζοντας ότι η χώρα μας είχε δεσμευθεί να δημιουργήσει από το 2012 τουλάχιστον 20.000 θέσεις φιλοξενίας για Σύριους πρόσφυγες – είχα “προφητικά” – καλέσει το Περιφερειακό Συμβούλιο να συζητήσουμε πώς προετοιμάζεται η περιφέρεια. Δεν βρήκα ανταπόκριση. Αλλά ούτε το ψήφισμα που κατέθεσα συζητήθηκε ποτέ (υπογράφηκε, μόνο, προς τιμήν τους, από 4-5 περιφερειακούς συμβούλους κι άλλων παρατάξεων, κυρίως νέα παιδιά).
– Το Ευρωκοινοβούλιο αντέδρασε αμέσως, υπήρχαν εξάλλου παρόμοια περιστατικά στη Λαμπεντούσα και τη Μάλτα. Επίσης, κατέθεσα ερώτηση προς την Κομισιόν, ενώ διοργανώσαμε – μεταξύ άλλων – μαζί και με την τότε ευρωβουλευτή Μαριλένα Κοππά σχετική εκδήλωση στο Ευρωκοινοβούλιο με θέμα: «Η Γκετοποίηση της πολιτικής ασύλου, από τη Lampedusa στη Λέσβο», με τη συμμετοχή μάλιστα και δύο Ιταλών δημοσιογράφων, Tommaso Della Longa και Laura Bastianetto συγγραφέων του βιβλίου: «Lampedusa: Chronicles from Neverland / Χρονικό από τη χώρα του Πουθενά».
Δυστυχώς το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα δεν ενδιαφέρεται να προλαμβάνει κρίσεις. Μάλιστα υπουργός (τότε και σήμερα, με σχετικές αρμοδιότητες), με επέκρινε με αυστηρό ύφος και μου είπε να μην ανακατεύομαι, όταν επικοινώνησα μαζί του, με τη θεσμική μου ιδιότητα, ως ευρωβουλευτής, για να τον ρωτήσω πώς έχει προ-ετοιμαστεί η χώρα για το κύμα προσφύγων που θα δέχονταν και πώς εκπλήρωνε τις υποχρεώσεις που είχε υπογράψει μάλιστα με διεθνείς οργανισμούς.
Βολεύει, λοιπόν, η θεωρία περί “εισβολής”, τουρκικής προπαγάνδας, υβριδικού πολέμου και όλα αυτά γιατί πετάει τη μπάλα στην εξέδρα και συσπειρώνει γύρω από την εξουσία λόγω φόβου και ανασφάλειας, αντί να υπάρχει για σωστή προετοιμασία με διασφάλιση του διεθνούς δικαίου. Η Τουρκία και κάθε τουρκική κυβέρνηση μπορεί να παίζει το δικό της παιχνίδι, το θέμα είναι πώς εμείς απαντάμε με τρόπο συμβατό με το διεθνές δίκαιο και χωρίς να μετατρέπουμε τους πρόσφυγες σε μπαλάκι στα ελληνικο-τουρκικά παιχνίδια.
Τώρα δεν μπορεί να εκπλαγεί η κοινωνία ότι δεν ήξερε: δεκάδες εκθέσεις διεθνών οργανισμών, ακόμα και η Επίτροπος προειδοποιούν ότι όλη αυτή η κατάσταση θα έχει συνέπειες για τη χώρα, μεταξύ άλλων και με διακοπή των χρηματοδοτήσεων.
———————————————————————-
Η ερώτηση προς την Κομισιόν αμέσως μετά την τραγωδία:
Με ερώτησή του προς την Κομισιόν, ο Νίκος Χρυσόγελος ζητάει να διερευνηθούν οι συνθήκες της νέας τραγωδίας καθώς και τυχόν ευθύνες των ελληνικών αρχών, αλλά και να εντοπιστούν τα κενά πολιτικής και νομοθεσίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ακολουθεί η ερώτηση προς την Κομισιόν:
Τραγωδία στο Φαρμακονήσι κατά τη διάρκεια ρυμούλκησης από σκάφος της λιμενικού και πνιγμός ατόμων που πιθανόν δικαιούνταν προστασίας
Σύμφωνα με ανακοίνωση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες [1]: Αλιευτικό σκάφος στο οποίο επέβαιναν 28 άτομα (25 Αφγανοί και 3 Σύριοι), μεταξύ των οποίων πολλά γυναικόπαιδα, ανατράπηκε και βυθίστηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας 20 Ιανουαρίου 2014, στη θαλάσσια περιοχή του Φαρμακονησίου. Δεκαέξι από τους επιβαίνοντες περισυλλέγησαν από το Λιμενικό Σώμα. Μια γυναίκα και ένα παιδί 5 ετών εντοπίστηκαν νεκροί κοντά στις τουρκικές ακτές, ενώ δέκα ακόμη άτομα (2 γυναίκες και 8 βρέφη και μικρά παιδιά) αγνοούνται. Σύμφωνα με μαρτυρίες επιζώντων στην Ύπατη Αρμοστεία, το σκάφος του Λιμενικού που ρυμουλκούσε το πλοιάριό τους κατευθυνόταν με μεγάλη ταχύτητα προς τις τουρκικές ακτές, όταν συνέβη το τραγικό συμβάν εν μέσω θαλασσοταραχής. Οι ίδιες μαρτυρίες αναφέρουν ότι οι άνθρωποι φώναζαν για βοήθεια, δεδομένου ότι στο πλοιάριο υπήρχε μεγάλος αριθμός παιδιών. Παρόλο ότι το Λιμενικό διαψεύδει ότι το σκάφος του επιχειρούσε επαναπροώθηση προς την Τουρκία, στο παρελθόν έχουν αποδειχθεί παρόμοια περιστατικά [2]. Με δεδομένο ότι
– στην Μεσόγειο έχουν χάσει τη ζωή του δεκάδες χιλιάδες άτομα στην προσπάθεια τους να περάσουν στην Ευρώπη και τόσο το Συμβούλιο της Ευρώπης [3] όσο και το Ευρωκοινοβούλιο, έχουν ζητήσει την λήψη μέτρων από τις κυβερνήσεις ώστε να μην χάνονται τόσες ανθρώπινες ζωές στη Μεσόγειο,
– στο σκάφος επέβαιναν άτομα από Συρία και Αφγανιστάν που είναι πιθανόν ότι έπρεπε να τύχουν προστασίας, λόγω της κατάστασης που επικρατεί στις δύο χώρες.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Γνωρίζει και προτίθεται να διερευνήσει τις συνθήκες υπό τις οποίες έλαβε χώρα το περιστατικό και το πώς ανθρώπινες ζωές χάθηκαν σε πλοιάριο υπό ρυμούλκηση, ιδιαίτερα μάλιστα από τη στιγμή που υπάρχουν καταγγελίες των διασωθέντων ότι το πλοίο βυθίστηκε ενώ επιχειρούταν παράνομη επαναπροώθηση των προσφύγων στη Τουρκία;
2. Δεδομένου ότι υπάρχουν πολλές καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών στο Αιγαίο τι μέτρα διατίθεται να αναλάβει για να συμμορφωθούν τα Κράτη Μέλη και ιδιαίτερα η Ελλάδα με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία που απαγορεύει τέτοιες πρακτικές;
[1] http://www.unhcr.gr/nea/artikel/f0ebeca9d578ed228e357bc0c2660de6/i–ya–ekfrazei–tin–a-1.html?L=oehdbfqkb
[2] http://issuu.com/tvxorissinora/docs/pushed_back_web_01/3?e=2936379/5589585
[3] http://assembly.coe.int/committeedocs/2012/20120329_mig_rpt.en.pdf
Η ανακοίνωση για την τραγωδία στο Φαρμακονήσι, που δυστυχώς επαναλήφθηκε έκτοτε πολλές φορές
«Δυστυχώς, για άλλη μια φορά είμαστε θεατές στο ίδιο έργο: δύο ακόμα ζωές, μία γυναίκα και ένα παιδί, χάθηκαν στη θάλασσα, άλλοι δέκα άνθρωποι, 8 παιδιά και δυο γυναίκες, αγνοούνται. Εγείρονται πολύ σοβαρά ερωτηματικά αναφορικά με τις συνθήκες υπό τις οποίες συνέβη η νέα τραγωδία στη θαλάσσια περιοχή του Φαρμακονησίου την Δευτέρα, 20 Ιανουαρίου 2014, με δεδομένο ότι το σκάφος με τους επιβαίνοντες βυθίστηκε ενώ ρυμουλκούνταν από σκάφος του Λιμενικού. Οι ενέργειες (ή μη ενέργειες) των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, σε συνδυασμό με τις ανεπάρκειες της μεταναστευτικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν μετατρέψει τα νερά της Μεσογείου σε τόπο απώλειας 20.000 ανθρωπίνων ζωών τα τελευταία 10 χρόνια, κυρίως γυναίκες και παιδιά. Στο Αιγαίο, τόσο στα παράλια της Ελλάδας όσο και στα παράλια της Τουρκίας, από τις 6 Σεπτεμβρίου 2012 μέχρι τον Νοέμβριο 2013 βρήκαν το θάνατο 117 άτομα, μετανάστες ή πρόσφυγες, από τα οποία 33 παιδιά, ενώ ως αγνοούμενοι καταγράφηκαν 16, μεταξύ αυτών 5 παιδιά και 1 έγκυος. Τα στοιχεία αφορούν μόνο τα επίσημα καταγεγραμμένα περιστατικά»,δήλωσε ο Νίκος Χρυσόγελος, ευρωβουλευτής των Πράσινων και Περιφερειακός Σύμβουλος Ν. Αιγαίου με τον Οικολογικό Άνεμο.
Οι καθημερινές τραγωδίες στη Μεσόγειο, όπως αυτές στη Λαμπεντούζα και στα ανοιχτά της Μάλτας και τα επαναλαμβανόμενα τραγικά συμβάντα στην Ελλάδα, τη Χίο, τη Λέσβο, με πιο πρόσφατο στο Φαρμακονήσι, πρέπει να αφυπνίσουν τις κυβερνήσεις και την Ευρωπαϊκή Ένωση για να υιοθετήσουν και να εφαρμόσουν κοινή ευρωπαϊκή πολιτική για τη μετανάστευση, καθώς τα εκ των υστέρων κροκοδείλια δάκρυα δεν θα λύσουν το πρόβλημα, ούτε θα θέσουν τέλος στις συνεχιζόμενες τραγωδίες στη Μεσόγειο.
Δεν μπορούμε να μένουμε άλλο με σταυρωμένα τα χέρια και να παρακολουθούμε να χάνουν σχεδόν καθημερινά τη ζωή τους άνθρωποι, μεταξύ των οποίων και παιδία, στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από συνθήκες που απειλούν τη ζωή τους ή αναζητώντας καλύτερη ζωή στην Ευρώπη. Τον Απρίλιο 2012 η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησε το Ψήφισμα 1872(2012) με τίτλο ‘Χαμένες ζωές στην Μεσόγειο: Ποιος ευθύνεται;’ με αφορμή το γεγονός ότι το 2011 ήταν το πιο τραγικό μέχρι τότε έτος με τουλάχιστον 1500 απώλειες ζωών μεταναστών στη Μεσόγειο. Η έκθεση περιγράφει με δραματικό τρόπο τις ευθύνες κυβερνήσεων για αυτή την επαναλαμβανόμενη τραγωδία. Μετά την Λαμπεντούσα και την Μάλτα, το Ευρωκοινοβούλιο έχει ζητήσει από τις κυβερνήσεις να αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στους μετανάστες που βρίσκονται σε κίνδυνο. Χρειαζόμαστε μια κοινή ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική που βασίζεται σε ανθρωπιστικές αρχές, σε επιμερισμό ευθυνών ώστε να μην αντιμετωπίζεται το θέμα ως υπόθεση των χωρών στα σύνορα καθώς και σε πολιτικές ένταξης και φιλοξενίας. Την περίοδο 2008-2013 η Ελλάδα έλαβε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Εξωτερικών Συνόρων 119.037.305 Ευρώ, από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επιστροφής 52.242.000 Ευρώ αλλά μόνο 14.0759.000 από το ταμείο για τους Πρόσφυγες και 12.470.000 Ευρώ για την Κοινωνική Ένταξη των μεταναστών και αιτούντων άσυλο.
Μπορεί κάτι τύποι, νεοναζί κι ακροδεξιοί, να πιστεύουν ότι οι μετανάστες είναι υπάνθρωποι και βάρβαροι, αλλά όλες οι κοινωνίες έχουν ζήσει μια διπλή πραγματικότητα. Άλλοτε μετανάστες γίνονταν μεγάλο ή μικρό κομμάτι τους άλλοτε δεχόντουσαν μετανάστες από άλλες χώρες. Μερικές κοινωνίες, όπως τώρα η Ελληνική, ζουν ταυτοχρόνως και τις δυο όψεις της μετανάστευσης. Και γι αυτό όλοι/ες μας πρέπει να σκεφτόμαστε πώς θα θέλαμε να μας αντιμετωπίζουν οι άλλοι αν τυχόν μεταναστεύαμε ή ζητούσαμε άσυλο οι ίδιο ή τα παιδιά μας, αν το έφερνε έτσι η ζωή», κατέληξε ο Νίκος Χρυσόγελος.