Οικονομικό μοντέλο – Παγκοσμιοποίηση

Το σημερινό μοντέλο της παγκοσμιοποίησης θεσπίστηκε ουσιαστικά το 1994, με τις συμφωνίες για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Πρακτικά κατοχύρωνε ως θεμιτό εμπορικό πλεονέκτημα τους χαμηλούς μισθούς και το έλλειμμα κοινωνικής και περιβαλλοντικής προστασίας, υπάγοντας παράλληλα κάθε χώρα σε διεθνή διαιτητικά δικαστήρια, στα μέτρα των εταιριών. Σήμερα αναγνωρίζεται ότι κύριος κερδισμένος είναι η… Κίνα, που δεν συμμετείχε καν στη σύνταξη αυτών των κανόνων.

Καμιά ίσως πολιτική οικογένεια δεν αντιτάχθηκε σε αυτό το μοντέλο όσο οι Πράσινοι, προτεραιότητα που αποτυπώνεται και στην Παγκόσμια Χάρτα τους. Συνέχισαν τη μάχη και για τις επόμενες ανάλογες συμφωνίες, με πρώτη νίκη τη ματαίωση της Πολυμερούς Συμφωνίας για τις Επενδύσεις το 1998. Εμβληματικά πρόσωπα από το μεγάλο διεθνές κίνημα κατά του μοντέλου αυτού, το 1999-2003, συνδέθηκαν με τους Πράσινους: Ο Ραλφ Νέηντερ, ιδρυτής της Ruckus Society που εκπαίδευσε τον μη βίαιο πυρήνα των ακτιβιστών του Σηάτλ, ήταν υποψήφιος των Πράσινων για την προεδρία των ΗΠΑ το 2000. Ευρωβουλευτές των Πράσινων εκλέχτηκαν το 2009 και το 2014 ο Ζοζέ Μποβέ, ηγέτης των Γάλλων μικρών αγροτών και της εκστρατείας κατά των MacDonald’s, και ο Σβεν Γκήγκολντ, συνιδρυτής του γερμανικού ATTAC. Ανοικτή είναι σήμερα η μάχη για τον Ενεργειακό Χάρτη που υπονομεύει την προσπάθεια για το κλίμα.Πανδημία – Υγεία

Με την καταπάτηση των φυσικών οικοσυστημάτων, η άμεση μαζική επαφή ανθρώπων και εκτρεφόμενων ζώων με την άγρια ζωή δημιουργεί ευνοϊκό έδαφος και για εξέλιξη νέων επικίνδυνων ιών: πιθανόν να ισχύει και για τον CoViD. Η οικολογική κρίση, όμως, επηρέασε εδώ και άλλες παραμέτρους:

• Ιδιαίτερα στο πρώτο κύμα της πανδημίας, βιομηχανικές περιοχές με υψηλή ρύπανση φαίνεται ότι χτυπήθηκαν περισσότερο.
• Τα «υποκείμενα νοσήματα» αποδείχθηκαν ζήτημα ζωής και θανάτου για εκατομμύρια ασθενείς: διαβήτης, καρκίνος και καρδιοπάθειες μπορούν να προληφθούν σε μεγάλο βαθμό. Συνδέονται όμως άμεσα με τα πρότυπα διατροφής, την ασφάλεια των τροφίμων, τα επικίνδυνα χημικά, τον τρόπο ζωής, τη ρύπανση.

Η πανδημία έφερε, τέλος, στο προσκήνιο και την έννοια της ανθεκτικότητας, δικαιώνοντας και άλλες πλευρές πράσινης κριτικής. Δεν έχουν πια νόημα ούτε οι μακρινές εφοδιαστικές αλυσίδες από την άλλη άκρη της Γης, ούτε η συγκέντρωση όλης της παγκόσμιας παραγωγής βασικών ειδών σε 1-2 χώρες με βάση το «συγκριτικό πλεονέκτημα».Ευρωπαϊκός Νότος και ενδοευρωπαϊκή συνοχή

Στην κρίση του 2008-2015, οι ηγεσίες του Ευρωπαϊκού Βορρά θεώρησαν τον Ευρωπαϊκό Νότο αναλώσιμο και επέλεξαν να ρίξουν σε αυτόν όλες τις ευθύνες και τα βάρη. Οι Πράσινοι αντέταξαν εδώ την ενδοευρωπαϊκή συνοχή: ευρωομόλογα, φορολογία του πλούτου και καταστολή των φορολογικών παραδείσων, Σύμφωνο Βιώσιμης Ευημερίας για μεταρρύθμιση της ευρωζώνης αντί για τη βίαιη λιτότητα, αλληλεγγύη σε υψηλούς τόνους για τις χώρες-μαύρα πρόβατα. Από το 2019 η επιλογή αυτή των Πράσινων δικαιώνεται πλέον και από τους αντιπάλους τους: πριν ακόμη την αποχώρηση της Α. Μέρκελ, το Ταμείο Ανάκαμψης έσπασε το ταμπού για τα ευρωομόλογα, ενώ ο Ευρωπαϊκός Νότος αναγνωρίζεται ως απαραίτητο δίχτυ ασφαλείας (και) για τις εξαγωγές των Βόρειων, που βλέπουν μεγάλο μέρος των διηπειρωτικών τους αγορών να γίνεται ξαφνικά επισφαλείς.Ενεργειακή εξάρτηση

Το πρώτο μισό της δεκαετίας του 2010 τεκμηριώθηκε επιστημονικά ότι το +1,5ο C στην παγκόσμια άνοδο θερμοκρασίας ήταν το όριο για να είναι αντιστρέψιμη η κλιματική αλλαγή, καθώς και η αναγκαιότητα να μείνει στη γη το 80% των επιβεβαιωμένων αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων. Παράλληλα τα γεγονότα του 2014 στην Ουκρανία, ιδιαίτερα στην Κριμαία και το Ντονμπάς, έδειχναν ότι η πρόσδεση στο ρωσικό αέριο δεν θα ήταν πια χωρίς γεωπολιτικό ρίσκο. Στο νέο αυτό τοπίο οι Πράσινοι ανέβασαν την πίεση για επείγουσα ενεργειακή μετάβαση. Αντίθετα οι ευρωπαϊκές ηγεσίες περιορίστηκαν στη Συνθήκη του Παρισιού για το κλίμα. Ακόμη και το συντηρητικό Green Deal, σχεδιάστηκε μόνο μετά το Πράσινο Κύμα των ευρωεκλογών του 2019. Έτσι η Ευρώπη βρέθηκε ανοχύρωτη στην κρίση αερίου, με την εκτόξευση των διεθνών τιμών του από το καλοκαίρι του 2021 και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία λίγο μετά. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες πλήρωσαν ακριβό τίμημα, με τον πληθωρισμό στα βασικά αγαθά και την κερδοσκοπία στην ενέργεια.Άνοδος της ακροδεξιάς

Από τη δεκαετία του 1990 και μετά, θεσμοθετήθηκε παγκοσμιοποίηση χωρίς οικολογικά και κοινωνικά όρια. Στο πλαίσιο αυτό εκατομμύρια βιομηχανικές θέσεις εργασίας μετακινήθηκαν από τη Δύση προς τις νεο-βιομηχανικές χώρες, για επανεξαγωγή προς τις Δυτικές αγορές. Πέρα από το επιπλέον οικολογικό κόστος, η δυναμική αυτή οδήγησε και σε εκτεταμένη αναδιανομή πλούτου σε Ευρώπη και ΗΠΑ υπέρ των ισχυρότερων, με τη μεσαία τάξη να συμπιέζεται και τη δυσαρέσκεια των ασθενέστερων να τροφοδοτεί την ακροδεξιά.Στις ευρωεκλογές του 2019, αντί για την αναμενόμενη άνοδο της ακροδεξιάς, ήρθε πάντως ένα Πράσινο Κύμα που φαίνεται ότι αναδείχθηκε και ως ψήφος-απάντηση στην ακροδεξιά: το DNA των Πράσινων, διαμετρικά αντίθετο σε εκείνο της ακροδεξιάς, στηρίζεται στην απόρριψη της ωμής ισχύος, στη διαρκή λογοδοσία κάθε εξουσίας και στην προώθηση της ανοικτής κοινωνίας. Παράλληλα, όμως, ακυρώνει τη δημαγωγία της ακροδεξιάς, καθώς υπερασπίζεται την κοινωνική συνοχή, εναντιώνεται στο μοντέλο παγκοσμιοποίησης και αντιπολιτεύεται τις παραδοσιακές πολιτικές και οικονομικές ηγεσίες.Πράσινο, και Πράσινο & Μωβ

Η δικαίωση των πράσινων προτάσεων, ανοίγει δρόμους και για ευρύτερες συμμαχίες. Στην πολιτική ομάδα των Πράσινων/EFA στο ευρωκοινοβούλιο συμμετέχουν και οι Πειρατές, το Volt Europa και δυνάμεις της Πολιτικής Φιλοζωίας.Στην Ελλάδα, οι αντίστοιχες δυνάμεις συγκροτούν τη συμμαχία Πράσινο & Μωβ που αποκλείστηκε για … τυπικούς λόγους στις πρώτες εκλογές, αλλά συμμετέχει στην αναμέτρηση της 25ης Ιουνίου με επίσημη υποστήριξη και από τους Ευρωπαίους Πράσινους.Ένας ισχυρός ανερχόμενος πόλος με κορμό τις πράσινες προτάσεις, είναι απαραίτητος και για τη χώρα μας, όπου όλα δείχνουν ότι «ζητείται (ουσιαστική) αντιπολίτευση».

• Ο Γιάννης Παρασκευόπουλος είναι μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Πράσινο & Μωβ