του Νίκου Χρυσόγελου,

συμπροέδρου των Πράσινων Αλληλεγγύη

www.chrysogelos.gr

www.facebook.com/nikos.chrysogelosb

Εκφράζω τα συλλυπητήριά μου στους οικείους των θυμάτων της πρόσφατης καταστροφής στην Δυτ. Αττική, που δεν είναι όμως όπως συνηθίζουν κάποιοι να λένε αποτέλεσμα φυσικών φαινομένων (ή “εκδίκηση της φύσης”), αλλά κυρίως του συνδυασμού της ανατροπής του κλίματος και της τραγικής περιβαλλοντικής υποβάθμισης στην Αττική, του μπαζώματος ρεμάτων, πολεοδομικών αυθαιρεσιών κ.α. Οι πληγείσες περιοχές και οι οικογένειες πρέπει να υποστηριχθούν άμεσα αλλά παράλληλα πρέπει να ληφθούν μέτρα που θα αποτρέψουν να επαναληφθούν και στο μέλλον παρόμοιες καταστροφές, και αυτό σημαίνει να παρέμβουμε σε όσα οδηγούν σε παρόμοιες καταστροφές. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περιοχές όπου σημειώθηκαν οι μεγάλες καταστροφές είναι από τις περισσότερο υποβαθμισμένες περιβαλλοντικά και κοινωνικά περιοχές της Αττικής, οι φυσικές άμυνες έχουν καταστραφεί, τα ρέματα έχουν μπαζωθεί, οι δρόμοι του νερού είναι πλέον ανύπαρκτοι με αποτέλεσμα να πλημμυρίζουν είτε μετά από μια συνηθισμένη βροχόπτωση είτε, πολύ περισσότερο, από μια έντονη καταιγίδα. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, για παράδειγμα η έντονη βροχόπτωση μέσα σε λίγη ώρα στην Αττική ή ο τυφώνας που έπληξε άλλες περιοχές,  οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, οι πλημμύρες και οι θάνατοι οφείλονται, όμως, στην άναρχη δόμηση. Η διευθέτηση των ρεμάτων είναι μέτρο προσαρμογής στη κλιματική αλλαγή  και έχουμε σχολεία χτισμένα πάνω σε ρέματα! Η αναβάθμιση – και μέσα από ενίσχυση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών υποδομών – “ξεχασμένων” περιοχών, όπως η Δυτική Αττική, είναι μια σωστή πολιτική κοινωνικής δικαιοσύνης, περιβαλλοντικής σοφίας και οικονομικής αποτελεσματικότητας.

Αν και στη χώρα μας τα κόμματα, η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ ασχολούνται με άλλα…πιο σοβαρά θέματα, οι προειδοποιήσεις των διεθνών οργανισμών και των επιστημόνων είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές. Ο ΟΗΕ και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας προειδοποιούν ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να προσθέσει επιπλέον 250.000 πρόωρους θανάτους ετησίως από το 2030 έως το 2050 και ότι οι επιπτώσεις στην υγεία από την κλιματική αλλαγή είναι ένα από τα πιο σοβαρά θέματα που αφορούν τις σημερινές και επόμενες γενιές. “Η κλιματική αλλαγή είναι από τις πιο πιεστικές απειλές της εποχή μας για την δημόσια υγεία. Η υγεία των μελλοντικών γενεών εξαρτάται απολύτως από το τι θα κάνουμε σήμερα, αν θα εργαστούμε μαζί και αν θα αναλάβουμε συγκεκριμένες δράσεις σήμερα”  

Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το 2017 για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια και παρά την Παγκόσμια Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα θα υπάρξει αύξηση των εκπομπών αερίων όπως του διοξειδίου του άνθρακα που ευθύνονται για την αλλαγή του κλίματος και μάλιστα κατά 2%. Αυτό θα έπρεπε να μας κάνει να αναλάβουμε σοβαρή δράση για την υλοποίηση όσων συμφωνήθηκαν στο Παρίσι το 2015, με δεδομένο ότι ελάχιστα έχουν γίνει για την υλοποίηση της Συμφωνίας στην πράξη, ακόμα και χωρίς τον Τραμπ.

Σωστά κάποιοι ευρωβουλευτές και η κυβέρνηση ζητάνε οικονομική βοήθεια από το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής ΄Ένωσης αλλά ξεχνάνε όμως κάτι πολύ σημαντικό, ότι ο Κανονισμός του προβλέπει να υπάρχει και σχέδιο για αποτροπή επανάληψης παρόμοιων καταστροφών στο μέλλον και σχέδιο που θα βελτιώνει την ανθεκτικότητα των περιοχών απέναντι σε παρόμοια φαινόμενα στο μέλλον. Γιατί παρόμοιες καταστροφές είχαν συμβεί πολλές φορές από την δεκαετία του ’60, μετά από βροχοπτώσεις, σε περιοχές που είχαν μπαζωθεί και κλείσει τα ρέματα, γενικά είχαν υποβαθμιστεί τα φυσικά συστήματα, ιδιαίτερα Οκτώβριο και Νοέμβριο με πολλά θύματα συνολικά. Τι θα αλλάξει ώστε να μην επαναληφθούν οι καταστροφές αυτές που δεν οφείλονται μόνο στην ποσότητα της βροχής που έπεσε μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα αλλά και στις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, στο κλείσιμο των δρόμων του νερού, στο μπάζωμα των ρεμάτων, στις πολεοδομικές αυθαιρεσίες, στην γενικότερη υποβάθμιση των φυσικών συστημάτων που προστατεύουν από πλημμυρικά φαινόμενα.

Είναι σαφές ότι λίγοι έχουν κατανοήσει στη χώρα μας ότι η κλιματική αλλαγή είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της σύγχρονης εποχής και πρέπει να κινηθούμε ταυτοχρόνως προς δύο κατευθύνσεις

– να εργαστούμε για την μετάβαση το ταχύτερο από τα ορυκτά καύσιμα προς την εξοικονόμηση ενέργειας και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας,

– να προσαρμόσουμε όλες τις πολιτικές μας αλλά και τις υποδομές μας ώστε να μπορούμε να ανταποκριθούμε στα νέα δεδομένα που προκύπτουν εξαιτίας της αλλαγής του κλίματος που είναι ήδη εδώ (στο μέλλον θα είναι πιο άγρια), και μεταξύ άλλων πρέπει να αποκαταστήσουμε τα μπαζωμένα ρέματα, να ανοίξουμε τους δρόμους που έβρισκε το νερό για να φύγει προς τον υδροφόρο ορίζοντα ή τη θάλασσα, να ξαναδημιουργήσουμε τα φυσικά οικοσυστήματα που μας δείχνουν πώς περιορίζονται οι καταστροφικές πλημμύρες. Όλα δηλαδή αυτά που ονομάζονται “πράσινες υποδομές” στο πλαίσιο μιας νέας στρατηγικής και πολιτικής για την πρόληψη των “φυσικών” καταστροφών και την ανθεκτικότητα των πόλεων απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα, είτε αυτά που συνέβαιναν πάντα είτε αυτά που θα εμφανίζονται πλέον ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής.

Όμως η προστασία του κλίματος και η προσαρμογή στα νέα δεδομένα θα μπορούσαν να συμβάλλουν και στην αναζωογόνηση της οικονομίας και την δημιουργία νέων, ποιοτικών, αναγκαίων θέσεων εργασίας. Σήμερα πληρώνουμε το κόστος των καταστροφών, θα ήταν καλύτερο να αξιοποιούνται οι πόροι για να κάνουμε καλύτερες και πιο ανθεκτικές τις πόλεις μας, πιο πράσινες, πιο φυσικές.

Οι Δήμοι, οι περιφέρειες, το κεντρικό κράτος οφείλουν να προετοιμάσουν σχέδια και κυρίως να τα υλοποιήσουν (να μην είναι μόνο στα χαρτιά) για

– σημαντική μείωση της σπατάλης ενέργειας και επέκτασης της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μηδενίζοντας σταδιακά τη χρήση πετρελαίου, λιγνίτη, φυσικού αερίου καθώς και

– την ανάπτυξη υποδομών προσαρμογής στην νέα κλιματική πραγματικότητα (πιο έντονα και πιο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα, μεγάλες πλημμύρες, έντονοι τυφώνες, τσουνάμι κα), πολύ περισσότερο που στη χώρα μας έχουμε καταστρέψει – τουλάχιστον στις μεγαλουπόλεις – τα αμυντικά συστήματα που η ίδια η φύση προσφέρει, όπως είναι για παράδειγμα τα ρέματα, οι υγρότοποι, οι αμμόλοφοι. Τώρα πρέπει να ξαναδημιουργήσουμε τις άμυνες μας, μαθαίνοντας από τη φύση, σε συνεργασία με τη φύση, συν-εργαζόμενοι με τη φύση, να ξεμπαζώσουμε τα ρέματα, να ξαναδημιουργήσουμε τους αμμόλοφους και να επανασχεδιάσουμε τις παρεμβάσεις που έχουμε κάνει σε ευάλωτες περιοχές όπου επαναλαμβάνονται συχνά πλημμύρες και καταστροφές. 

Δεν είναι πλέον θέμα που θα μας απασχολήσει στο μέλλον, η κλιματική αλλαγή είναι ήδη εδώ. Το ερώτημα είναι θα περιορίσουμε την αλλαγή του κλίματος σε επίπεδα που θα είναι έστω και δύσκολα εφικτή η προσαρμογή των κοινωνιών μας (μέγιστη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου) ή η ανατροπή του κλίματος θα είναι ανεξέλεγκτη και θα σαρώσει τις ανθρώπινες κοινωνίες. Αλλά την ίδια στιγμή να ξαναδούμε τι σημαίνει σχεδιασμός στο χώρο, πολεοδομική πολιτική, προστασία από τις φυσικές καταστροφές, πολιτική προστασία, αποκατάσταση περιοχών που επλήγησαν. Θα επιστρέφουμε κάθε φορά στα ίδια ή θα διορθώνουμε τα λάθη μας;