Η συζήτηση για το θέμα της Ευρωπαϊκής Άμυνας είναι πολύ κρίσιμη αν και στην Ελλάδα υπάρχει ελάχιστη συζήτηση σαν να μην μας αφορά. Αυτό έχει να κάνει με την απουσία πολιτικής επεξεργασίας από τα κόμματα, και την πλήρη εσωστρέφεια ή τον ετεροπροσδιορισμό μας ως προς την Τουρκία, κάτι που οσηγεί σε αποτυχίες και απομόνωση της χώρας.
Στο ευρωπαϊκό επίπεδο: Υπάρχει ένα μεγάλο φάουλ στο επίπεδο του πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις για τους εξοπλισμούς. Οι κυβερνήσεις και η Κομισιόν επιδιώκουν να αφήσουν εκτός των αποφάσεων το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Κινούνται με βάση το άρθρο 122 της Συνθήκης της ΕΕ ως το νομικό πλαίσιο για τον Κανονισμό του χρηματοδοτικού εργαλείου για επενδύσεις στην άμυνα, «SAFE». Η Κομισιόν και οι Κυβερνήσεις ισχυρίζονται ότι ζούμε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης όσον αφορά τις απειλές από τη Ρωσία, αγνωώντας όμως ένα σύνολο άλλων απειλών και κρίσεων, όπως η ενεργειακή κρίση, η στεγαστική, οικονομική, κοινωνική και οικολογική κρίση που είναι εξίσου – τουλάχιστον – σοβαρές. Το άρθρο 122 δίνει την δυνατότητα στην Κομισιόν να παρακάμψει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με επίκληση της “ρήτρας έκτακτης ανάγκης”.
Η νομική υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αμφισβητεί τη νομική βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η πρόταση της Επιτροπής για τον κανονισμό του «SAFE»,
Παρά τις σοβαρές επιφυλάξεις του Ευρωκοινοβουλίου, το χρηματοδοτικό εργαλείο «SAFE» που έχει εισηγηθεί η Κομισιόν για την ευρωπαϊκή άμυνα, ύψους 150 δισ. ευρώ, πέρασε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δηλαδή τις κυβερνήσεις. Από τα κράτη-μέλη απείχε η Ουγγαρία που συστηματικά διαφοροποιείται ως προς την εξωτερική πολιτική και πολιτική άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απειλεί τώρα να προσφύγει στο δικαστήριο κατά του Συμβουλίου της ΕΕ.
Στο μεταξύ η Πολωνία προτείνει πόροι που είχαν σχεδιαστεί να διατεθούν για άλλο σκοπό να πάνε τώρα σε εξοπλιστικά προγράμματα. Σύμφωνα με το Politico, “η Βαρσοβία θέλει να χρησιμοποιήσει περίπου 6 δισεκατομμύρια ευρώ από τα κονδύλια της ΕΕ για την κατασκευή καταφυγίων και δρόμων για τανκς”.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να εγκρίνει το αίτημα της Πολωνίας για μεταφορά σχεδόν 6 δισεκατομμυρίων ευρώ από τη χρηματοδότηση της ΕΕ μετά την Covid από πράσινα έργα στην άμυνα, δήλωσαν στο POLITICO ένας αξιωματούχος της ΕΕ και ένας Πολωνός κυβερνητικός αξιωματούχος.
Η κίνηση αυτή έρχεται καθώς οι Βρυξέλλες ασκούν πιέσεις στις χώρες της ΕΕ να δαπανήσουν περισσότερα για την άμυνα εν μέσω του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία και της στρατιωτικής αποχώρησης του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ από την Ευρώπη.
Τα χρήματα αποτελούν μέρος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ ύψους 648 δισεκατομμυρίων ευρώ που συστάθηκε για την αναζωογόνηση της οικονομίας μετά την πανδημία Covid-19 το 2020. Καθώς πλησιάζει η προθεσμία του προγράμματος, η 31η Δεκεμβρίου 2026, οι χώρες προσπαθούν να εξασφαλίσουν το μερίδιό τους στη χρηματοδότηση πριν να είναι πολύ αργά.
Η Βαρσοβία ζήτησε από τις Βρυξέλλες, σύμφωνα με το Politico, να επανασχεδιάσει τη χρηματοδότηση που έχει διαθέσει για τοπικά περιβαλλοντικά έργα λόγω της χαμηλής απορρόφησης από τις πόλεις και τις κωμοπόλεις, δήλωσε ο πολωνός κυβερνητικός αξιωματούχος στο POLITICO.
Σύμφωνα με την αναθεώρηση, η Πολωνία θα είναι σε θέση να διοχετεύει χρηματοδότηση από την ΕΕ σε έργα με πολιτική και στρατιωτική διάσταση, όπως η κατασκευή δρόμων για άρματα μάχης και καταφύγια, καθώς και η ανάπτυξη στρατιωτικής τεχνολογίας. Τα χρήματα, ωστόσο, δεν μπορούν να δαπανηθούν απευθείας για αγορές όπλων, καθώς αυτό δεν επιτρέπεται από τους ίδιους τους κανόνες της ΕΕ.
Η Πολωνία ενημέρωσε την ΕΕ ότι τα νεοδιατεθέντα αμυντικά κονδύλια θα διαχειρίζεται ένας νέος φορέας που θα λειτουργεί υπό την αιγίδα της πολωνικής τράπεζας ανάπτυξης Gospodarstwa Krajowego, μια λύση που θα μπορούσε να επιτρέψει στην κυβέρνηση να δαπανήσει τα χρήματα μετά την ημερομηνία λήξης του ταμείου ανάκαμψης.
Η Πολωνία είναι μέχρι στιγμής η μόνη χώρα που έχει ζητήσει να επαναχρησιμοποιήσει τη χρηματοδότησή της μετά την Covid-19 στην άμυνα, αλλά και άλλες χώρες ενδέχεται να ακολουθήσουν το παράδειγμά της καθώς πλησιάζει η προθεσμία του 2026.μεταφέροντας πόρους στην άμυνα από την πράσινη μετάβαση, την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος αλλά και για κοινωνικά προγράμματα.
Με το 4,7% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος να προορίζεται για την άμυνα το 2025, η Πολωνία είναι επίσης η μόνη χώρα της ΕΕ που πλησιάζει τον στόχο του 5% για το ΝΑΤΟ, που ζήτησε ο Τραμπ.