Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ έχουμε τονίσει πολλές φορές ότι η εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών θα μπορούσε εν μέρει να επιτευχθεί με στοχευμένες οικολογικές πολιτικές, όπως για παράδειγμα με τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, που θα είχε ως αποτέλεσμα καλύτερη υγεία και μείωση του κόστους στα συστήματα υγείας και περίθαλψης ενώ θα επιτυγχάναμε και καλύτερη ποιότητα ζωής. Είναι κάτι που επισημαίνουν πλέον διεθνείς οργανισμοί, όπως η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, αλλά και υπηρεσίες όπως η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος. Μάλιστα η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης δεν θα είχε θετικά αποτελέσματα μόνο στην υγεία των πολιτών και τη δημόσια υγεία, στην κοινωνία και στην οικονομία αλλά και στην προστασία του κλίματος, όπως διαπιστώνει η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος.  

Ο δολοφόνος έχει όνομα: ατμοσφαιρική ρύπανση

Πολλοί Ευρωπαίοι πολίτες συνεχίζουν να εκτίθενται στην ατμοσφαιρική ρύπανση με το κόστος στην υγεία, τη ζωή, την οικονομία και την κοινωνία να παραμένει πολύ υψηλό. Η ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει η πιο μεγάλη περιβαλλοντική απειλή για την υγεία στην Ευρώπη, συμβάλλοντας στη μείωση του προσδόκιμου ζωής και στην εμφάνιση μιας σειράς ασθενειών όπως του αυτές της καρδιάς, του αναπνευστικού καθώς και καρκίνοι.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση συνεχίζει να ευθύνεται για:

• πρόωρους θανάτους
• μείωση του προσδόκιμου ζωής αλλά και της ποιότητας ζωής,
• την σοβαρή επιβάρυνση των οικονομικών της υγείας καθώς και των οικογενειακών προϋπολογισμών

Η μελέτη που όμως δεν οδήγησε σε νέες πολιτικές για το περιβάλλον και την υγεία

Μελέτη την οποία έδωσε στην δημοσιότητα στις 30/11/2015 η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (European Environment Agency-EEA) εκτιμάει ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση, παρά την βελτίωση που έχει επιτευχθεί σε ορισμένες χώρες και πόλεις, συνεχίζει να ευθύνεται για πάνω από 430.000 πρόωρους θανάτους στην Ευρώπη, για την μείωση του προσδόκιμου ζωής αλλά και της ποιότητας ζωής, ενώ επιβαρύνει σημαντικά τα δημόσια συστήματα υγείας και τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.

Σύμφωνα με την έκθεση, το 2012 στις 28 χώρες μέλη της EE οι πρόωροι θάνατοι λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ανέρχονταν σε:

• 403.000 λόγω των υψηλών συγκεντρώσεων μικροσωματιδίων (PM2,5),
• 16.000 λόγω όζοντος (O₃)
• 72.000 λόγω διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ₂).

Εκτιμήσεις των επιπτώσεων στην υγεία που οφείλονται στην έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση δείχνουν ότι οι συγκεντρώσεις των PM 2,5 στο 2015 ήταν υπεύθυνοι για περίπου 422.000 πρόωρα θανάτους που προέρχονται από μακροχρόνια έκθεση στην Ευρώπη (πάνω από 41 χώρες, βλ. Πίνακα 10.1), εκ των οποίων γύρω 391 000 ήταν στην ΕΕ-28. Οι εκτιμώμενες επιπτώσεις σχετικά με τον πληθυσμό αυτών των 41 ευρωπαϊκών χωρών εξαιτίας της έκθεσης  σε υψηλές συγκεντρώσεις ΝΟ2 και Ο3 το 2015 ήταν περίπου 79000 και 17 700 πρόωροι θανάτοι ετησίως, αντίστοιχα, ενώ στην ΕΕ των 28 περίπου 76.000 και 16.400 πρόωροι θανάτους ανά έτος, αντίστοιχα.

Στην Ελλάδα πέθαναν το 2012 πρόωρα:

• 11.100 άνθρωποι λόγω των υψηλών συγκεντρώσεων μικρο-σωματιδίων (PM 2,5),
• 780 λόγω όζοντος (O₃) και
• 1.300 λόγω διοξειδίου του αζώτου (ΝΟ₂).

Η έκθεση του 2015  παρουσιάζει, επίσης, την ποιότητα της ατμόσφαιρας με βάση τα στοιχεία των επίσημων σταθμών μέτρησης κάθε χώρας. Όπως διαπιστώνεται, οι κάτοικοι των περισσότερων πόλεων εκτίθενται σε ατμοσφαιρικούς ρύπους που ξεπερνούν τα επίπεδα που θεωρούνται ανασφαλή από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας-ΠΟΥ (WHO). Οι πιο επικίνδυνοι ρύπου που επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία θεωρούνται τα μικροσωματίδια (PM2,5), το όζον (O₃) και το διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ₂).

Το 2013 το 87% του αστικού πληθυσμού στην ΕΕ-28 εκτίθονταν σε συγκεντρώσεις μικροσωματιδίων που θεωρούνται από τον ΠΟΥ (WHO) επικίνδυνες για την ανθρώπινη υγεία, το 98% του αστικού πληθυσμού στην ΕΕ-28 εκτίθονταν σε συγκεντρώσεις όζοντος πάνω από τις κατευθυντήριες τιμές για το O₃  (2013), ενώ το 9% αστικού πληθυσμού στην ΕΕ-28 εκτίθονταν σε συγκεντρώσεις NO₂ πάνω από τα στάνταρτ  WHO-ΕΕ, αλλά τα ποσοστά αυτά φτάνουν το 93% για όσους κατοικούν κοντά σε δρόμους με σημαντική κυκλοφορία (2013).

file:///C:/Users/wind/Downloads/Air%20quality%202018%20-%20TH-AL-18-013-EN-N.pdf

Το 25% του αστικού πληθυσμού στην ΕΕ-28 εκτίθονταν σε συγκεντρώσεις του καρκινογόνου Βενζο(α)πυρενίου – Benzo(a)pyrene (BaP) που υπερέβαιναν τα όρια, το 2013 (ιδιαίτερα στην κεντρική κι ανατολική Ευρώπη), αλλά το 91% του πληθυσμού ήταν εκτεθειμένο σε συγκεντρώσεις του βενζο(α)πυρενίου πάνω από τις τιμές αναφορές που θεωρεί επικίνδυνες για την υγεία ο ΠΟΥ.

Τα τελευταία χρόνια έχουν μειωθεί σημαντικά οι εκπομπές διοξειδίου του θείου (SO₂) ως συνέπεια αλλαγών στην τεχνολογία και την περιεκτικότητα των καυσίμων σε θείο.  Χαμηλές είναι και οι συγκεντρώσεις ρύπων, όπως μονοξείδιο του άνθρακα (CO) και βαρέα μέταλλα (αρσενικό, κάδμιο, νικέλιο και μόλυβδος) στην ατμόσφαιρα των πόλεων.

Αν και η ατμοσφαιρική ρύπανση συχνά συσχετίζεται με κάποιες υψηλές τιμές ρύπων σε συγκεκριμένες περιόδους (peaks, episodes), είναι κυρίως η μακροχρόνια έκθεση σε χαμηλότερες συγκεντρώσεις ρύπων που αποτελεί ακόμα περισσότερο βασικό κίνδυνο για την υγεία του ανθρώπου και τη φύση.

Στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος κι Ενέργειας αναφέρεται “Στο πλαίσιο της ενημέρωσης των πολιτών για την κατάσταση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος συντάσσονται ετήσιες και περιοδικές εκθέσεις, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των σχετικών Οδηγιών, που αναφέρουν τα επίπεδα των συγκεντρώσεων των προσδιοριζόμενων ρύπων“. Μόνο που αν το ψάξει κάποιος, δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες, κι όταν υπάρχουν αφορούν κυρίως την Αθήνα/Αττική, ενώ οι σταθμοί μέτρησης σε άλλες περιοχές (υπό την ευθύνη των Περιφερειών) έχουν λιγότερες πληροφορίες. Εκτιμήσεις κι απεικόνιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη χώρα είναι πολύ παλιές, και οι πρόσφατες είναι μάλλον αποσπασματικές. Πάντως το Όζον (Ο3) και τα μικροσωματίδια βρίσκονται σε υψηλής συγκεντρώσεις που απειλούν την υγεία.

Η οικολογία δεν είναι κάτι το αφηρημένο

Αν θέλει να μιλήσει κάποιος για τις επιπτώσεις της περιβαλλοντικής υποβάθμισης στην υγεία και στη ζωή των ανθρώπων αλλά να κατανοήσει ότι το καθαρό περιβάλλον και η οικολογία δεν είναι αφηρημένη έννοια αλλά ΘΑ έπρεπε να μας αφορά όλους, δεν έχει παρά να διαβάσει την έρευνα αυτή.

Το κόστος στην υγεία και στην οικονομία είναι τεράστιο. Η αλλαγή, όμως, προϋποθέτει πολιτικά κόμματα και πολιτικούς που κατανοούν ότι η οικολογία είναι υπόθεση ζωής και όχι πολυτέλεια ή απλώς μέσο για απόκτηση κάποιας καρέκλας