Οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ εκφράζουμε τα συλλυπητήρια μας σε όσους/ες έχασαν δικούς τους ανθρώπους στις μεγάλες πυρκαγιές. Ευχόμαστε σε όσους/ες βρίσκονται στα νοσοκομεία γρήγορη ανάρρωση. Περιμένουμε να ολοκληρωθεί η έρευνα για τα αίτια της καταστροφικής πυρκαγιάς αλλά και για την διαχείριση της κρίσης από αρχές και φορείς που έχουν την ευθύνη σε τέτοιες περιπτώσεις. Η παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην διερεύνηση αυτών των θεμάτων, ώστε να μην ξεχαστούν την επόμενη μέρα, για να θυμηθούμε τα θέματα όταν θα συμβεί η επόμενη καταστροφή.

Εμείς τουλάχιστον θεωρούμε ότι δεν έγιναν όλα σωστά στο παρελθόν ή τώρα στην μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι. Θέλουμε να εκφράσουμε τη θλίψη αλλά και την οργή μας για το γεγονός ότι χάθηκαν τόσες ανθρώπινες ζωές και περιουσίες, για άλλη μια φορά, λόγω του γεγονότος ότι δεν μαθαίνουμε από τα λάθη που έχουν γίνει τόσες δεκαετίες. Το χειμώνα πνιγόμαστε, το καλοκαίρι καιγόμαστε.

Δεν είναι όμως μοιραία, αναπόφευκτη, η καταστροφή. Οι άστοχες κι ανεύθυνες παρεμβάσεις στη φύση είναι που έχουν αυξήσει τους κινδύνους, Όταν χτίζονται τα ρέματα, θα έρθει η στιγμή της μεγάλης πλημμύρας που θα πνίξει όχι μόνο τα κτίσματα αλλά κι ανθρώπους. Όταν τα δάση παραμένουν χωρίς (οικολογική) διαχείριση, πολύ περισσότερο όταν είναι πευκοδάση με ρετσίνι, με σημαντική βιομάζα έτοιμη να καεί, κάποια στιγμή θα γίνει το κακό.

Προφανώς οι αιτίες που ξεσπάνε πυρκαγιές είναι πολλές, αλλά όλες οι έρευνες δείχνουν ότι πρόκειται για ένα σύνολο παραγόντων που έχουν να κάνουν με έλλειψη ευθύνης είτε αρχών (κεντρικό κράτος, αυτοδιοίκηση, ΔΕΗ, φορείς) είτε πολιτών (άναμμα φωτιάς, εργασίες χωρίς προστατευτικά μέτρα, σκουπίδια-σκουπιδότοποι κ.ά.).

Η ευθύνη της κεντρικής διοίκησης – διαχρονικά των κυβερνήσεων- είναι μεγάλη κι επικεντρώνεται αφενός στην έλλειψη ολοκληρωμένης διαχείρισης των δασών και αφετέρου στην ασαφή και αναποτελεσματική πολιτική πρόληψης. Διαχρονικά οι πολιτικές έδιναν βάρος στην κατάσβεση πυρκαγιών με εναέρια κυρίως και δευτερευόντως επίγεια μέσα. Τα μέσα όμως ποτέ δεν επαρκούν γιατί συνήθως πολλές πυρκαγιές ξεσπούν τις μέρες που οι συνθήκες είναι δυσμενείς (υψηλές θερμοκρασίες, ισχυροί άνεμοι) αλλά υπάρχουν και πρακτικά προβλήματα (οι ισχυροί άνεμοι δεν επιτρέπουν την αποτελεσματική επέμβαση των εναέριων μέσων, το βράδυ σταματούν να επιχειρούν κ.ά.). Η εκ των υστέρων επέμβαση όταν η φωτιά έχει εξαπλωθεί είναι η λιγότερο αποτελεσματική πολιτική σε σχέση με τις δασικές πυρκαγιές.

Η απουσία πόρων είναι πάντα η δικαιολογία για την απουσία πολιτικής πρόληψης που είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος. Η δικαιολογία αυτή είναι όμως υποκριτική κι αποδεικνύει πόσο φτωχό είναι το ελληνικό πολιτικό σύστημα: η διάθεση πόρων εγκαίρως θα συνέβαλε όχι μόνο στην προστασία του δάσους αλλά και στην μείωση της οικονομικής ζημιάς που προκαλείται από τις πυρκαγιές (όπως ισχύει και στην περίπτωση των πλημμυρών κι άλλων φυσικών καταστροφών). Όχι μόνο οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ αλλά και πολλές επιστημονικές έρευνες υποστηρίζουν ότι η πρόληψη των πυρκαγιών μέσα από σωστή ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, οργάνωση των πολιτών αλλά και των υπηρεσιών είναι η πλέον αποτελεσματική και κοστίζει λιγότερο.

Η οικονομική ζημιά (χωρίς να υπολογίζουμε τις απώλειες ζωών, οικοσυστημάτων, ζώων κ.ά.) από τις πυρκαγιές είναι τεράστια κάθε χρόνο. Ένα μικρό ποσοστό του ποσού αυτού αν επενδύονταν στην οικολογική κι ολοκληρωμένη διαχείριση των δασών με αποτελεσματικό τρόπο, θα είχαμε πολλαπλά οφέλη για το οικοσύστημα, την απασχόληση, την κοινωνία και την (υπεύθυνη) οικονομία.

Ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα είναι η επέκταση της (αυθαίρετης) δόμησης μέσα και γύρω από το δάσος που προκαλεί καταστροφή του σημαντικού οικοσυστήματος (που είναι το δάσος) αλλά αυξάνει και τους κινδύνους για τις ανθρώπινες ζωές και τις περιουσίες.

Η προστασία των δασών και η πρόληψη των πυρκαγιών είναι ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα της εποχής μας, που γίνεται όλο και πιο σημαντικό με δεδομένο ότι η κλιματική αλλαγή εντείνει τους κινδύνους πυρκαγιών σε πολύ μεγάλες γεωγραφικές ζώνες εκτός των γνωστών (πυρκαγιές έχουν ξεσπάσει ακόμα και την Σουηδία και την Ουκρανία) αλλά και “άγριων” πυρκαγιών, κάτι που ζούμε όλο και πιο συχνά και στη χώρα μας.

Κυβέρνηση, κόμματα, επιστημονικοί και κοινωνικοί φορείς, αυτοδιοίκηση, περιβαλλοντικές οργανώσεις οφείλουν να συνδιαμορφώσουν μέσα από έναν ουσιαστικό διάλογο μια μακροχρόνια στρατηγική, πολιτικές και εργαλεία εφαρμογής με στόχο την ολοκληρωμένη, οικολογική διαχείριση των δασών και την πρόληψη των πυρκαγιών. Στο πλαίσιο μιας τέτοιας στρατηγικής ουσιαστικός κι αυξανόμενος είναι ο ρόλος:

– των οργανωμένων πολιτών – εθελοντών σε τοπικό επίπεδο που θα πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι κι εξοπλισμένοι αφού έχει αποδειχθεί στην πράξη πόσο έχουν συμβάλλει στην πρόληψη αλλά και στην έγκαιρη παρέμβαση σε περιπτώσεις πυρκαγιών.

– της συστηματικής αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης, της εμπειρίας από προηγούμενες πυρκαγιές αλλά κι από την έγκαιρη παρέμβαση για αποτροπή της επέκτασης των πυρκαγιών.

– της επικαιροποίησης και αναβάθμισης των σχεδίων διαχείρισης έκτακτων αναγκών παράλληλα με την συστηματική εκπαίδευση του πληθυσμού στις πόλεις, τους οικισμούς και στα κτίρια, για την επιτυχή αντιμετώπιση των συνεπειών σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών όπως πυρκαγιές, σεισμοί, πλημμύρες, κατολισθήσεις κ.ά.

Η προστασία και η οικολογική διαχείριση των δασών πρέπει να ξαναγίνει ελκυστική για τις τοπικές κοινωνίες σε συνδυασμό με νέες μορφές πράσινης οικονομίας που θα βασίζονται σε προϊόντα και υπηρεσίες που προσφέρουν τα δάση. Η συλλογή του ρετσινιού, η οικολογική διαχείριση της βιομάζας στα δάση, η οικο-ξενάγηση, η παρατήρηση της φύσης, η αποκατάσταση των μονοπατιών ακόμα και μια ελεγχόμενη βόσκηση θα μπορούσαν να αποτελέσουν τις βάσεις για μια νέα πολιτική προστασίας του δάσους σε συνδυασμό με άμεση κατεδάφιση αυθαιρέτων κτισμάτων σε δασικές περιοχές και προγράμματα μετακίνησης μεγάλων αυθαίρετων οικισμών από δασικές σε αστικές περιοχές.

Θα ακούσουμε ξανά μεγάλα λόγια από κυβέρνηση κι αντιπολίτευση. Συσκέψεις, δηλώσεις, συλλυπητήρια μηνύματα, μπαρουτοκαπνισμένοι υπουργοί και πολιτευτές να κάνουν δηλώσεις με φόντο την καταστροφή. Τα δάκρυα εκ των υστέρων όμως δεν είναι ειλικρινή, κρύβουν συχνά τις μεγάλες ευθύνες για το έγκλημα που συντελείται διαχρονικά με ευθύνη κυβερνήσεων, αυτοδιοίκησης και κοινωνίας.

Για άλλη μια φορά γινόμαστε μάρτυρες κοκορομαχιών μεταξύ των κομμάτων. Οι προηγούμενοι έχουν ξεχάσει τις δικές τους ευθύνες, αν και διαχειρίστηκαν για πολλά χρόνια τις υποθέσεις αυτές με τρόπο που γιγάντωσε τα προβλήματα (νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων, απουσία πολιτικής πρόληψης, ανύπαρκτη δασική πολιτική, απουσία εκπαίδευσης του πληθυσμού, διάλυση του όποιου μηχανισμού έγκαιρης αντιμετώπισης των προβλημάτων). Τώρα προσπαθούν να μας πείσουν ότι όλα τα λάθη έγιναν μόνο από τους σημερινούς κυβερνητικούς εταίρους. Αλλά και η σημερινή κυβέρνηση ξεχνάει ότι δεν έκανε κάτι διαφορετικό από τους προηγούμενους, νομίζει ότι μπορεί να καλύπτεται για πάντα πίσω από τις ευθύνες των προηγούμενων και να αποκοιμίζει τους πολίτες για τις δικές της ευθύνες: την απουσία οργανωμένων σχεδίων διαχείρισης του δάσους και πρόληψης καταστροφών, έγκαιρης εκκένωσης περιοχών σε περίπτωση φυσικών καταστροφών και γενικότερα οργανωμένης διαχείρισης κινδύνων, τις απόπειρες νομιμοποίησης εκ νέου των αυθαιρέτων και των “αστικών πυκνώσεων”. Ενδεικτικό της υπεροψίας της είναι η συνέντευξη τύπου του Υπουργού κ Τόσκα και του Αρχηγού της Πυροσβεστικής όπου δήλωσαν ότι “δεδομένων των δύσκολων και ιδιαίτερων συνθηκών έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν”.

Μήπως ήρθε η στιγμή να ακούσουμε τη φωνή του δάσους, να γίνουμε η συνείδησή του και να σώσουμε ζωές και δάσος από επόμενα παρόμοια επεισόδια;