Άρθρο στο @clinatebook.gr
Την ώρα που η Ευρώπη επενδύει στη μετάβαση προς καθαρή ενέργεια, η Ελλάδα ανοίγει γεωτρύπανα στο Ιόνιο — μια απόφαση που μπορεί να αποδειχθεί πολιτικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά αυτοκαταστροφική. Και όλα αυτά τη στιγμή που στο COP30 επαναβεβαιώνεται η παγκόσμια δέσμευση για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ετοιμάζεται να ψηφίσει έναν νέο Κλιματικό Νόμο που υποτίθεται θα χαράξει πορεία προς μηδενικές εκπομπές έως το 2050.
Η Ευρώπη έχει αναδειχθεί παγκόσμια πρωτοπόρος στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στην απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Όμως, την ώρα που οι Βρυξέλλες υιοθετούν τον Κανονισμό για το Μεθάνιο και τον νέο στόχο «μηδενικών καθαρών εκπομπών» έως το 2050, η Ελλάδα αποφάσισε να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο: γεωτρήσεις για φυσικό αέριο στο Ιόνιο Πέλαγος.
Η κυβέρνηση υπέγραψε συμφωνία με κοινοπραξία που περιλαμβάνει την αμερικανική ExxonMobil (60%), την Energean (30%) και τη HELLENiQ Energy (10%), για την εξερεύνηση του λεγόμενου «Block 2» δυτικά της Κέρκυρας. Πρόκειται για σύμπραξη σε εντελώς αρχικό στάδιο διερεύνησης ύπαρξης αξιόλογων κοιτασμάτων, δηλαδή μια μακροπρόθεσμη επένδυση, κατά πλειοψηφία ξένων συμφερόντων.
Αλλά το ερώτημα παραμένει: μπορεί να θεωρηθεί “ενεργειακή ασφάλεια” μια επένδυση που πηγαίνει αντίθετα με τους ευρωπαϊκούς κλιματικούς στόχους;
Μια απόφαση σε πλήρη αναντιστοιχία με την κλιματική πραγματικότητα
Η ΕΕ, μέσω του Fit for 55 και του European Green Deal, έχει χαράξει μια ξεκάθαρη πορεία: μείωση των εκπομπών κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, σταδιακή κατάργηση του φυσικού αερίου από την ηλεκτροπαραγωγή, και επενδύσεις σε αποθήκευση ενέργειας, ΑΠΕ και ενεργειακή αποδοτικότητα.
Η απόφαση της Ελλάδας να ξεκινήσει νέες εξορύξεις το 2026 δείχνει μια αναχρονιστική επιμονή σε ένα καύσιμο που ήδη θεωρείται «ενδιάμεση λύση» προς το τέλος του.
Το φυσικό αέριο είναι μεν λιγότερο ρυπογόνο από τον άνθρακα, αλλά το μεθάνιο (CH₄) που διαρρέει σε κάθε στάδιο εξόρυξης και μεταφοράς είναι πολλαπλά πιο ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου. Οι νέες γεωτρήσεις συνεπώς απειλούν να αυξήσουν εκπομπές που η Ευρώπη παλεύει να μηδενίσει. Και ακόμη κι αν η εξόρυξη αποδειχθεί τελικά επιτυχής, αυτό δεν θα συμβεί πριν περάσουν αρκετά χρόνια — πιθανότατα σε μια εποχή όπου η ΕΕ θα έχει ήδη προχωρήσει σημαντικά στους στόχους της για απανθρακοποίηση και η ζήτηση για φυσικό αέριο θα έχει μειωθεί δραστικά.
Οι σχέσεις με την ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν επιβάλλει «κυρώσεις» για την επιλογή εξόρυξης, όμως θα παρακολουθεί στενά τη συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία — από τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έως τον Κανονισμό για το Μεθάνιο. Εάν η Ελλάδα αποτύχει να ελέγξει διαρροές ή να τηρήσει τα όρια εκπομπών, κινδυνεύει με παραπομπή στο Δικαστήριο της ΕΕ και πρόστιμα.
Πέρα από το νομικό επίπεδο, το πολιτικό μήνυμα είναι ακόμη πιο βαρύ: η Ελλάδα εμφανίζεται ως “αδύναμος κρίκος” στην πράσινη μετάβαση της Ευρώπης, αν προσθέσουμε και το πρόσφατο πολιτικό “αυτογκολ”: η Ελλάδα, με τη μεγαλύτερη ναυτιλία στον κόσμο υπονόμευσε την κοινή ευρωπαϊκή στρατηγική για την κλιματική ουδετερότητα ζητώντας χαλάρωση των στόχων απανθρακοποίησης της ναυτιλίας υπό την πίεση των ΗΠΑ.
Η στάση αυτή, σε συνδυασμό με την επιμονή στις εξορύξεις, διαβρώνει την αξιοπιστία της Ελλάδας ως εταίρου που μπορεί να ηγηθεί στην πράσινη μετάβαση της Μεσογείου.
Εν κατακλείδι
Η ενεργειακή ανεξαρτησία είναι ζωτικής σημασίας, ειδικά μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Όμως, η ασφάλεια δεν μπορεί να οικοδομηθεί πάνω σε πηγές που επιδεινώνουν την κρίση που ήδη απειλεί την επιβίωση μας.
Το πραγματικό στοίχημα για την Ελλάδα δεν είναι να βρει αέριο, αλλά να αποδείξει ότι μπορεί να οικοδομήσει ευημερία χωρίς να καταστρέφει το περιβάλλον — επενδύοντας σε ΑΠΕ, εξοικονόμηση, αποθήκευση και καινοτομία. Η απόφαση για νέες γεωτρήσεις στο Ιόνιο δεν είναι απλώς ενεργειακή επιλογή· είναι πολιτική δήλωση κατεύθυνσης. Και σήμερα, αυτή η κατεύθυνση δείχνει προς τα πίσω.
Αν η Ελλάδα θέλει να ανήκει στην πρωτοπορία της πράσινης Ευρώπης, πρέπει να το αποδείξει όχι με λόγια, αλλά με έργα — και τα γεωτρύπανα δεν είναι τέτοιο έργο.