Δημοσίευμα στην ελβετική εφημερίδα TAGESANZEIGER εδώ

“Σιδηρόδρομος Πελοποννήσου σε αχρηστία“

Ο Σιδηρόδρομος Πελοποννήσου βρίσκεται σε βαθύ ύπνο. Τώρα ο Ελβετός πρέσβης στην Ελλάδα θέλει να τον αναβιώσει. Διακυβεύονται επίσης οικονομικά συμφέροντα.

Τζον Μέτλερ

Δημοσιεύτηκε: 31.03.2025, 11:32

Τον Οκτώβριο του 2024, ο Στέφαν Έστερμαν, πρέσβης της Ελβετίας στην Ελλάδα, περπάτησε σε ένα τμήμα της εγκαταλελειμμένης σιδηροδρομικής γραμμής Πελοποννήσου μεταξύ Άργους και Κορίνθου. Σε ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο σταθμού κατά μήκος της γραμμής, βρήκε ένα ημερολόγιο που ήταν ακόμα ανοιχτό. «Η τελευταία καταχώρηση ήταν από το 2011», θυμάται ο Έστερμαν. «Αλλά ένιωθα σαν να είχε μόλις αφεθεί το σημείωμα».

Ο Έστερμαν δεν ταξιδεύει μόνος του αυτή την ημέρα. Συνοδεύεται από τον Μπερντ Σολ, ομότιμο καθηγητή στο ETH Zurich και ειδικό στην χωρική ανάπτυξη. Και οι δύο άνδρες έχουν μια ειδική αποστολή: να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της λειτουργίας του ιστορικού σιδηροδρόμου στη νότια Ελλάδα. Για να το πετύχουν αυτό, θα πρέπει πρώτα να δουν επιτόπου το έργο.

Για να κατανοήσει τη σημασία του σιδηροδρόμου για την Ελλάδα, ο πρέσβης επισημαίνει τις υποδομές: Το δίκτυο των σιδηροδρομικών γραμμών είναι λίγο-πολύ σε καλή κατάσταση και καλύπτει 931 χιλιόμετρα με 169 κτίρια σταθμών. Είναι ο μεγαλύτερος σιδηρόδρομος στενού εύρους που κατασκευάστηκε ποτέ στην Ευρώπη. Ο καθηγητής του Τεχνολογικού Ελέγχου και Θεραπείας (ETH) Scholl εκτιμά την αξία του σε έως και 2 δισεκατομμύρια ευρώ.

Αν μπορούσε να αναβιώσει ο σιδηρόδρομος, θα ενίσχυε τον τουρισμό στην Πελοπόννησο. «Μιλάμε για ένα πλούσιο πολιτιστικό τοπίο με σημαντικές πόλεις όπως το Ναύπλιο, την πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας μετά την ανεξαρτησία, με αρχαιολογικούς χώρους όπως η Ολυμπία, όπου ξεκίνησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, και περιοχές που παράγουν ελαιόλαδο, κρασί, πορτοκάλια και μέλι», λέει ο Έστερμαν.

Ως εκ τούτου, βλέπει τον σιδηρόδρομο ως έναν «συνδέσμο που συνδέει αυτά τα επιμέρους στοιχεία». Επιπλέον, η περιοχή θα μπορούσε να μειώσει την εξάρτησή της από τις τουριστικές περιόδους και να προσελκύσει επισκέπτες στα αξιοθέατά της όλο το χρόνο.

Το 2023, πάνω από 560.100 Ελβετοί πολίτες πέρασαν τις διακοπές τους στην Ελλάδα, αριθμός που αντιπροσωπεύει περίπου 20.000 περισσότερες αφίξεις από ό,τι το προηγούμενο έτος ρεκόρ του 2019. Αυτός ο αριθμός είναι πάνω από τον μέσο όρο των τελευταίων ετών, όταν περίπου 500.000 Ελβετοί τουρίστες επισκέπτονταν την Ελλάδα ετησίως.

Στόχος είναι να διεξαχθεί μελέτη σκοπιμότητας φέτος. Θα καταδείξει τον βαθμό στον οποίο ο σιδηρόδρομος μπορεί να λειτουργήσει με βιώσιμο και οικονομικά βιώσιμο τρόπο. Επενδυτές από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να καλύψουν το κόστος που ανέρχεται σε λιγότερο από ένα εκατομμύριο ευρώ. Στους πιθανούς επενδυτές περιλαμβάνονται η ελληνική κυβέρνηση, η κρατική εταιρεία σιδηροδρομικών υποδομών ΟΣΕ ή ιδιωτικές εταιρείες.

«Βλέπω τον ρόλο μου ως πρεσβευτή πρωτίστως ως άνοιγμα θυρών και διευκόλυνση επαφών», λέει ο Έστερμαν. Ως Ελβετός πολίτης, προσδίδει μια κάποια αξιοπιστία: «Μεγαλώνουμε με τον σιδηρόδρομο. Είναι μέρος της καθημερινότητάς μας».

Φυσικά, υπάρχουν και οικονομικά συμφέροντα που εμπλέκονται: Η Ελβετία διαθέτει μια ανταγωνιστική σιδηροδρομική βιομηχανία που μπορεί να υποβάλει προσφορές για συμβάσεις για την αναβίωση του σιδηροδρόμου της Πελοποννήσου.

Ο Έστερμαν έχει ήδη σημειώσει μια αρχική επιτυχία με τη «σιδηροδρομική διπλωματία» του: έχει υπογραφεί επιστολή προθέσεων με τις αρχές, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα αναγνωρίζει την αξία του Σιδηροδρόμου Πελοποννήσου. Το κράτος έχει αναλάβει μια μη δεσμευτική δέσμευση να μην εμποδίσει την επανεκκίνησή του. Για παράδειγμα, έχει δεσμευτεί να μην κατασκευάσει αυτοκινητόδρομους ή ποδηλατόδρομους στη γραμμή στενού εύρους.

Επιπλέον, ο Έστερμαν κάλεσε τον διευθυντή του ΟΣΕ στην Αθήνα, ο οποίος εξήγησε στους υποστηρικτές τη Γραμμή Albula και τον Σιδηρόδρομο Bernina ως πρότυπο για το έργο στην Ελλάδα.

Δύο συμπτώσεις οδήγησαν τον Έστερμαν να υποστηρίξει τον σιδηρόδρομο. Πέρασε το πρώτο Σαββατοκύριακο μετά την άφιξή του ως πρέσβης με την οικογένειά του στην Πελοπόννησο. Εκτός από τις παραλίες, τα ορεινά χωριά και το γραφικό τοπίο, ανακάλυψε ίχνη της παλιάς γραμμής. Τα εγκαταλελειμμένα κτίρια ιδιαίτερα κέντρισαν την περιέργειά του, λέει ο 57χρονος πρέσβης.

Ελληνική ΜΚΟ ζητά βοήθεια από τον πρέσβη

Λίγο αργότερα, η Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΕΛΕΤ) επικοινώνησε μαζί του. Η ελληνική μη κυβερνητική οργάνωση ζήτησε υποστήριξη για την αναβίωση του Σιδηροδρόμου Πελοποννήσου.

«Το ήξερα αμέσως: Πρέπει να βοηθήσω όχι μόνο ως πρέσβης της Ελβετίας, αλλά και ως πρέσβης ενός έθνους σιδηροδρόμων», λέει ο Έστερμαν.

Η ΕΛΕΤ επισημαίνει τη μακρά παράδοση της Ελβετίας στην υποστήριξη της Ελλάδας. Η Πρόεδρος Λυδία Καρράς αναφέρει τον τραπεζίτη Ζαν-Γκαμπριέλ Εϋνάρδο, ο οποίος υποστήριξε το ελληνικό κίνημα ανεξαρτησίας τον 19ο αιώνα. Σύμφωνα με την Λ. Καρρά, είναι «οικονομικά απαράδεκτο» να αφήνεται μια εθνική υποδομή αξίας δισεκατομμυρίων «σε μια ξεπερασμένη κατάσταση».

Ένας σιδηρόδρομος με πλούσια ιστορία

Ο Σιδηρόδρομος Πελοποννήσου έχει πλούσια ιστορία: κατασκευάστηκε από Γάλλους μηχανικούς από το 1882 έως το 1887 για να προωθήσει τη βιομηχανοποίηση στην περιοχή.

Υπάρχουν παραλληλισμοί εδώ με την Ελβετία. Και εδώ, ο σιδηρόδρομος ήταν κινητήρια δύναμη για την πρόοδο. Για λόγους κόστους, κατασκευάστηκε μια γραμμή στενού εύρους. Διαφορετικές εταιρείες ανταγωνίζονταν μεταξύ τους.

Ωστόσο, όλα άλλαξαν με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι δυνάμεις του Άξονα που κατείχαν την Ελλάδα κατέστρεψαν τον Σιδηρόδρομο Πελοποννήσου. Η στρατιωτική δικτατορία από το 1967 έως το 1974 ήθελε να εξαλείψει εντελώς τον σιδηρόδρομο, καθώς οι συνταγματάρχες θεωρούσαν αυτή την τεχνολογία παρελθόν.

Η οικονομική κρίση σταμάτησε την εταιρεία. Η έλλειψη χρημάτων οδήγησε σε πλήρη παύση λειτουργίας το 2011.

Αυτό αποτελεί σοκ για τον τοπικό πληθυσμό: «Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών μου, έχω παρατηρήσει πόσο συναισθηματικά συνδεδεμένοι εξακολουθούν να είναι οι κάτοικοι με τον παλιό σιδηρόδρομο», λέει ο Έστερμαν. Αυτό είναι εμφανές από το γεγονός ότι οι άδειοι σταθμοί εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ως χώροι συνάντησης. «Υπάρχουν συναυλίες με τις πλατφόρμες ως σκηνή. Ή οι άνθρωποι απλώς συγκεντρώνονται για καφέ», λέει ο πρέσβης.

Συνεπώς, η πολιτική υποστήριξη είναι ισχυρή. «Ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου και οι δήμαρχοι Ναυπλίου και Άργους έχουν δεσμευτεί δημόσια για το έργο», λέει ο Έστερμαν. Οι αρχές της πόλης της Καλαμάτας ασκούν πιέσεις για τη σύνδεση της γραμμής.

Μόνο από την πρωτεύουσα, την Αθήνα, οι αντιδράσεις είναι ακόμη επιφυλακτικές. «Αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα», λέει ο Έστερμαν. «Αν μια ιδέα βρει γόνιμο έδαφος στην Ελλάδα, τα πράγματα μπορούν να κινηθούν πολύ γρήγορα». Οι Έλληνες, λέει, είναι «εξαιρετικοί κατασκευαστές».

Αλλά αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία για τον πρέσβη είναι τα μηνύματα από εντελώς αγνώστους: «Οι άνθρωποι μου γράφουν αυθόρμητα και με ευχαριστούν για τις προσπάθειές μου. Αυτό με συγκινεί αφάνταστα».