ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΑΙ ΜΩΒ

ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

#protovoulia_dimosio_nero
site: protovoulia-dimosio-nero.gr email: protovoulia.dimosio.nero@gmail.com
Μάιος 2023

Ερωτήματα προς τα κόμματα για τη διαχείριση του νερού εν όψει της προεκλογικής περιόδου (*)

Στα πλαίσια της καμπάνιας για την υπεράσπιση του νερού ως δημόσιου αγαθού και ενόψει των Εθνικών Εκλογών  2023 καλούμε τα κόμματα που θα συμμετάσχουν σε αυτές να τοποθετηθούν στα παρακάτω ερωτήματα:

1. Ποια η θέση σας για την μεταφορά των μετοχών των ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ, από το Υπερταμείο στο Ελληνικό Δημόσιο  έως τις 23/12/2023 σε υλοποίηση των αποφάσεων 190 & 191 /2022 της ολομέλειας του ΣτΕ και της  απόφασης 7/2023 της Επιτροπής Συμμόρφωσης; 

ΠΡΑΣΙΝΟ και ΜΩΒ: Αν και η συμμαχία μας αποκλείστηκε από τις εκλογές, αντιδημοκρατικά, με απαράδεκτο τρόπο και με βάση την “εισήγηση” της ιδιωτικής εταιρείας που είχε την ευθύνη της ηλεκτρονικής πλατφόρμας  προς τον Άρειο Πάγο, συνεχίζουμε να είμαστε παρόντες στην κοινωνία αλλά και να θέτουμε σημαντικά θέματα, όπως η διαχείριση του νερού, στην κεντρική πολιτική σκηνή. Όπως γνωρίζετε, στελέχη μας που ήταν ευρωβουλευτές των Πράσινων στήριξαν ενεργά την επιτυχημένη καμπάνια της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών Rights4Water και συνολικά ο πράσινος χώρος τις σχετικές καμπάνιες στην Ελλάδα (δημοψήφισμα στη Θεσσαλονίκη, ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟ). Πολλοί από εμάς συμμετέχουμε και σε οργανώσεις που έχουν ψηλά το θέμα της προστασίας των υδατικών πόρων και της διασφάλισης της δημόσιας και οικολογικής διαχείρισης τους.

Αυτό θα συνεχίσουμε να κάνουμε, λοιπόν, ενόψει των εκλογών της 21/5, ακόμα και αν δεν αναιρεθεί ο αποκλεισμός συμμετοχής μας με ψηφοδέλτια στις εκλογές  αυτές. Σε κάθε περίπτωση, θα θέσουμε αυτό το θέμα ενόψει και των πιθανών δεύτερων εκλογών, όπου θα συμμετάσχουμε. Με δεδομένο ότι οι αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ 190 & 191 /2022  και της  7/2023 της Επιτροπής Συμμόρφωσης είναι σαφείς, θα ασκήσουμε κάθε πίεση και στη Βουλή εφόσον είμαστε και σε κάθε περίπτωση στην κοινωνία για να μεταφερθούν οι μετοχές των ΕΥΔΑΠ – ΕΥΑΘ από το Υπερταμείο στο Ελληνικό Δημόσιο. Σε περίπτωση που είμαστε στη Βουλή θα είναι ένα από τα κεντρικά θέματα της κοινοβουλευτικής μας δουλειάς. Εφόσον έχουμε κοινοβουλευτική παρουσία και σε περίπτωση που κληθούμε να συμμετάσχουμε σε οποιαδήποτε προγραμματική συζήτηση για κυβέρνηση συνεργασίας το θέμα αυτό είναι ένα από τα σημαντικά για εμάς και θα είναι μέρος των προϋποθέσεων για συνεργασία. Είναι δεδομένη, εξάλλου, η διάθεση και δέσμευσή μας να συνεχίσουμε να έχουμε διάλογο και συνεργασία με τα κινήματα πολιτών.

2. Ποια η θέση σας για την μεταφορά στο Δημόσιο του 11,33% των μετοχών της ΕΥΔΑΠ και του 24,02% της ΕΥΑΘ  που βρίσκονται στην κατοχή του ΤΑΙΠΕΔ; 

ΠΡΑΣΙΝΟ και ΜΩΒ: Τόσο η Διακήρυξη της συμμαχίας ΠΡΑΣΙΝΟ και ΜΩΒ όπου αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι αυτή “επικεντρώνει στην υπεράσπιση του συλλογικού συμφέροντος και των κοινών αγαθών”, όσο και στο Πρόγραμμά μας η θέση μας είναι σαφής: “Απορρίπτουμε τις πιέσεις για εμπορευματοποίηση και υπερεκμετάλλευση κοινών αγαθών όπως: το νερό, το έδαφος, το υπέδαφος, η φύση, η βιοποικιλότητα, το τοπίο, τα δάση, η θάλασσα, ο αιγιαλός, η παραλία, ο δημόσιος χώρος, οι ελεύθερες αστικές εκτάσεις”
Με βάση τα δεδομένα ότι 
 το νερό είναι κοινωνικό και οικολογικό αγαθό, που δεν μπορεί να εντάσσεται σε χρηματιστηριακές σκοπιμότητες,
 η ιδιωτικοποίηση του νερού έχει αποτύχει.
 οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στους υδατικούς πόρους είναι ήδη σοβαρές και θα ενταθούν στο μέλλον όσο βαθαίνει η κρίση, 
 απαιτείται ολοκληρωμένη και συνεκτική διαχείριση των υδατικών πόρων, από τα οικοσυστήματα μέχρι τη βρύση και την επανάχρηση των υγρών αποβλήτων και λυμάτων χρειάζεται η διαχείριση του νερού να βασίζεται σε  αυστηρά δημόσια – για το καλό της κοινωνίας συνολικά – και οικολογικά κριτήρια, ώστε να διασφαλίζεται η ολοκληρωμένη, αποτελεσματική, αναβαθμισμένη, δημόσια, κοινωνικά συμμετοχική, κλιματικά ουδέτερη διαχείριση του νερού. 

3. α) Ποια η θέση σας σχετικά με την συνέχιση της παραμονής ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο χρηματιστήριο; β) Ποια η θέση σας για την επανένωση ΕΥΔΑΠ ΑΕ με την ΕΥΔΑΠ Παγίων και αντίστοιχα η ΕΥΑΘ ΑΕ με την ΕΥΑΘ  Παγίων ώστε να υπάρχει ενιαίος οικονομικός και λειτουργικός κύκλος στη διαχείριση του κύκλου του νερού  από τις πηγές έως τις βρύσες των σπιτιών σύμφωνα και με το σκεπτικό της απόφασης 1886/2022 του ΣτΕ; 

ΠΡΑΣΙΝΟ και ΜΩΒ: Θα πρέπει να συζητηθεί η εμπειρία και άλλων χωρών σε σχέση με την συμμετοχή των εταιρειών ύδρευσης στο χρηματιστήριο και αν αυτή εξυπηρετεί την δημόσια, οικολογική διαχείριση του νερού ή όχι. Μια τέτοια συζήτηση μπορεί να οδηγήσει στην ανάγκη είτε ανάκτησης από το δημόσιο του ποσοστού που κατέχουν οι ιδιώτες σήμερα (το ελάχιστο)  ή και στην έξοδο από το χρηματιστήριο συνολικά, που είναι η πιο λογική κατάληξη. Η απόφαση 1886/2022 του ΣτΕ είναι σαφής και λογική: επανένωση της ΕΥΔΑΠ ΑΕ με την ΕΥΔΑΠ Παγίων και αντίστοιχα της ΕΥΑΘ ΑΕ με την ΕΥΑΘ Παγίων ώστε να υπάρχει ενιαίος οικονομικός και λειτουργικός κύκλος στη διαχείριση του κύκλου του νερού  από τις πηγές έως τις βρύσες των σπιτιών. Θα πρέπει να αναβαθμιστεί και η οικολογικά συνεκτική διαχείριση, και, όπως επιβάλει η σχετική ευρωπαϊκή (και εθνική) νομοθεσία, η ολοκληρωμένη και συμμετοχική διαχείριση σε επίπεδο υδρολογικής λεκάνης, και για τις ανάγκες των πολιτών και της κοινωνίας, και για τις ανάγκες των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας.

4. Με το ν. 5037/2023 (ΦΕΚ 78/Α΄/2023) θεσμοθετήθηκε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων.  Ποια είναι η θέση σας σχετικά με την διατήρηση, τροποποίηση ή κατάργηση του νόμου. 
ΠΡΑΣΙΝΟ και ΜΩΒ: Είχαμε ζητήσει με δημόσια ανακοίνωση την απόσυρση του σχετικού με βάση τη θέση μας Για το νερό και την υδατική πολιτική: Η ανάθεση αρμοδιοτήτων σε θέματα υπηρεσιών ύδατος και υδατικής πολιτικής στη ΡΑΕ, και η αποδοχή της ως προαπαιτούμενο για ένταξη έργων στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι ένα πολύ ανησυχητικό βήμα στην κατεύθυνση της ιδιωτικοποίησης του νερού. Μια αντισυνταγματική κατεύθυνση, που υπηρετείται σταθερά από την Κυβέρνηση, για ένα δημόσιο αγαθό με προβλέψεις και μελέτες για παραχώρηση λειτουργιών ύδρευσης και αποχέτευσης μέσω σχημάτων ΣΔΙΤ. Αλλά και για ιδιωτικές μονάδες επεξεργασίας και καύσης στις προτεινόμενες τροποποιήσεις του Εθνικού Σχεδιασμού Απορριμμάτων. Η δε μεγάλη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων και οι υπερεξουσίες μιας ρυθμιστικής αρχής, η οποία όχι μόνο δεν έχει ακόμη αποδείξει την αποτελεσματικότητά της σε θέματα ενέργειας για τη ρύθμιση της αγοράς και την προστασία των καταναλωτών, αντίθετα αντιμετωπίζει σοβαρά ζητήματα σε θέματα του προσωπικού της, κρίνεται επίσης ως επικίνδυνη από τη συμμαχία Πράσινο & Μωβ.

5. Ποια η θέση σας για τη μέθοδο κοστολόγησης – τιμολόγησης του αστικού ή του αγροτικού νερού, σύμφωνα  με την απόφαση 2519/2022 του ΣτΕ ώστε να μην αντιμετωπίζεται το νερό ως εμπορικό προϊόν;  
ΠΡΑΣΙΝΟ και ΜΩΒ: Επειδή το νερό είναι βασικό αγαθό για την ίδια την ζωή, δεν είναι εμπόρευμα, πρέπει η μέθοδος κοστολόγησης – τιμολόγησής του είτε πρόκειται για αστική είτε για αγροτική χρήση να είναι ορθολογική και να διασφαλίζει την πρόσβαση και οικολογικά υπεύθυνη χρήση του νερού χωρίς αποκλεισμούς. Παράλληλα, κρίνουμε απαραίτητη την συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών και των αγροτών για τη θέσπιση χρηματοοικονομικών εργαλείων και κινήτρων στη κατεύθυνση της ορθολογικής χρήσης και μείωσης της σπατάλης του ώστε να επαρκεί για τις ανάγκες των ανθρώπων και της κοινωνίας, καθώς και για τις ανάγκες των οικοσυστημάτων. Υπάρχουν πολλά περιθώρια για βελτιώσεις στην αγροτική παραγωγή ώστε το κόστος παραγωγής να βελτιωθεί, αφού η σπατάλη νερού σημαίνει και σπατάλη ενέργειας, και αυξημένο κόστος παραγωγής και προϊόντων. Μεταξύ άλλων θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να επαναχρησιμοποιούνται νερά που είναι ποιοτικά και προέρχονται από την επεξεργασία λυμάτων, καθώς και βελτιστοποίηση πρακτικών συλλογής νερού της βροχής για οικιακή, αγροτική και βιομηχανική χρήση, ανάπτυξη δίκαιων συστημάτων διαμοιρασμού του νερού, αξιοποιώντας και σοφές πρακτικές από το παρελθόν, έρευνα και στήριξη καλλιεργειών όπου είναι ξερικές αλλά ταυτόχρονα και αποδοτικές. 

6. Ποια η θέση σας για την χρονική επέκταση της υπάρχουσας σύμβασης μεταξύ ΕΥΔΑΠ ΑΕ και ΕΥΔΑΠ Παγίων,  ώστε να δοθεί η διαχείριση και λειτουργίας του ΕΥΣ Αττικής στην ΕΥΔΑΠ, ώστε να υπάρξει συμμόρφωση με  την απόφαση 1886/2022 του ΣτΕ; 

ΠΡΑΣΙΝΟ και ΜΩΒ: να υπάρχει ενιαίος οικονομικός και λειτουργικός κύκλος στη διαχείριση του κύκλου του νερού και να αξιοποιηθεί η εμπειρία του προσωπικού της ΕΥΔΑΠ στη διαχείριση και λειτουργίας του ΕΥΣ Αττικής.

7. Ποια η θέση σας και πώς θα ενεργήσετε για άμεσες στοχευμένες, μαζικές προσλήψεις τακτικού προσωπικού  πλήρων δικαιωμάτων, σε όλους τους οργανισμούς ύδρευσης- αποχέτευσης-άρδευσης (ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ-ΔΕΥΑ),  ώστε να αντιμετωπιστεί η υποστελέχωση των οργανισμών αυτών;  

ΠΡΑΣΙΝΟ και ΜΩΒ: Οι υπηρεσίες διαχείρισης του νερού θα πρέπει να είναι επαρκώς στελεχωμένες, να έχουν επαρκές και εκπαιδευμένο, ποιοτικό και σωστά αμειβόμενο προσωπικό που θα διασφαλίζει την αποτελεσματική, οικολογική, τεχνολογικά άρτια και κοινωνικά – οικολογικά υπεύθυνη διαχείριση του νερού. Πολύ περισσότερο να είναι σε θέση να σχεδιάζουν και να υλοποιούν καινοτόμες πρακτικές σε θέματα πρόληψης πλημμυρών και καταστροφών, συντήρησης των δικτύων, διασφάλισης της ποιότητας και της αναγκαίας ποσότητας του νερού, αλλά και ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών. Επίσης θα πρέπει να προετοιμαστεί για να μπορεί να διαχειρίζεται τα θέματα νερού σε μια εποχή όπου η κλιματική κρίση έχει πολλαπλές επιπτώσεις στους υδατικούς πόρους. Επίσης, θα πρέπει να υπάρχει η κατάλληλη επιστημονική και οικολογική στήριξη ώστε η προστασία και η ανάδειξη, επαναδημιουργία και οικολογική διαχείριση των ρεμάτων και των ποταμών (ακόμα και αυτών που δεν έχουν συνεχόμενη ροή) να αποτελούν μέρος μιας ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδατικών πόρων και να αποτραπεί πλέον κάθε μπάζωμα, καταπάτηση, κλείσιμο ή τσιμεντοποίηση ρέματος. 

8. Ποια η θέση σας για την πρόταση να κατοχυρωθεί συνταγματικά η δημόσια ιδιοκτησία των οργανισμών  ύδρευσης – αποχέτευσης και η μη κερδοσκοπική διαχείριση του κύκλου του νερού καθώς επίσης και η  συνταγματική κατοχύρωση της καθολικής και απρόσκοπτης πρόσβαση όλων σε καθαρό πόσιμο νερό και  υπηρεσίες αποχέτευσης ώστε να σταματήσουν οι διακοπές υδροδότησης στο οικιακό νερό λόγω οφειλών  που πλήττουν κυρίως τα οικονομικά ασθενέστερα νοικοκυριά; 

ΠΡΑΣΙΝΟ και ΜΩΒ: Ο πράσινος χώρος θεωρεί βασικό ανθρώπινο δικαίωμα την πρόσβαση όλων στο απαραίτητο, καθαρό νερό. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αναγνώρισε την πρόσβαση όλων σε καθαρό κι ασφαλές νερό ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα ( resolution 64/292, 28/7/2010 ). Στο πλαίσιο αυτό είμαστε ανοιχτοί σε συζήτηση για τη σχετική συνταγματική κατοχύρωση. Επειδή το νερό είναι βασικό αγαθό για την ίδια την ζωή, δεν είναι εμπόρευμα, αλλά φυσικός πόρος που πρέπει να τον διαχειριζόμαστε με σοφία και υπευθυνότητα. Πέρα από την δημόσια και κοινωνικά ελεγχόμενη διαχείριση των οργανισμών ύδρευσης και αποχέτευσης οφείλει να διασφαλίζεται μακροχρόνια μια διπλή αναγκαιότητα: να έχουν πρόσβαση στο νερό όλες και όλοι ανεξαρτήτως εισοδήματος, ως ανθρώπινο δικαίωμα αλλά και να διασφαλίζεται η ορθολογική κατανάλωσή του, στο πλαίσιο μιας καθολικής πρόσβασης αλλά και οικολογικά υπεύθυνης χρήσης του νερού, χωρίς αποκλεισμούς. Αφενός λοιπόν αν για λόγους εισοδηματικής φτώχειας ή και άλλων κοινωνικών προβλημάτων κάποιος/α αδυνατεί να πληρώσει τους λογαριασμούς, θα πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμα εργαλεία και πόροι στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής, που θα διασφαλίζουν  την συνέχιση της πρόσβασης στο νερό. Κάτι ανάλογο προτείνουμε στο Πράσινο & Μωβ και για την ενέργεια, με ενεργειακές κοινότητες ανά δήμο που θα καλύπτουν τις ανάγκες των δημοτικών υποδομών και θα διαθέτουν το υπόλοιπο στα ασθενέστερα νοικοκυριά για την κάλυψη των βασικών τους αναγκών. Παράλληλα, χρειάζεται στοχευμένη συστηματική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών και των επαγγελματιών για υπεύθυνη κατανάλωση νερού, στα επίπεδα που είναι πραγματικά απαραίτητα. Κάτι τέτοιο σημαίνει και χαμηλότερους λογαριασμούς νερού. 

Ο συνδυασμός μέτρων και εργαλείων πρέπει να αποσκοπεί στην διασφάλιση τόσο του κοινωνικού δικαιώματος πρόσβασης σε ποιοτικό και επαρκές νερό, όσο και της οικολογικής ανάγκης να βελτιστοποιήσουμε την κατανάλωση νερού όχι μέσω ακριβού νερού αλλά μέσω ενός πλέγματος εργαλείων, κινήτρων και μέτρων που θα διασφαλίζουν ταυτόχρονα και τις δύο προτεραιότητες. Π.χ. η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και η παραγωγή ενέργειας από ηλιακά συστήματα στις ταράτσες και μέσω ενεργειακών συνεταιρισμών μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και μείωση των λογαριασμών ενέργειας. Με παρόμοιο τρόπο η ανάπτυξη συστημάτων για επανάχρηση των γκρίζων νερών και συλλογή του βρόχινου νερού σε επίπεδο κατοικίας, πολυκατοικίας και γειτονιάς είναι ένα από τα εργαλεία για να κρατηθούν οι λογαριασμοί νερού χαμηλά καθώς και να μειωθεί το κόστος για τις εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης. Στο πλαίσιο μιας βιώσιμης οικονομίας χρειάζονται εργαλεία με κοινωνικά κριτήρια που θα δώσουν ώθηση σε παρόμοιες επενδύσεις στα νοικοκυριά που δεν έχουν το απαραίτητο εισόδημα για κάτι τέτοιο από μόνα τους. Υπάρχουν ευρωπαϊκοί πόροι επαρκείς για να στηρίξουν αυτές τις επενδύσεις από τους πολίτες, αρκεί να υπάρχει η αναγκαία πολιτική βούληση και ο επανασχεδιασμός του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και του ΕΣΠΑ 2021- 2027, κάτι που απαιτεί όμως πίεση στη νέα κυβέρνηση από τα κόμματα που θα προκύψουν από τις εκλογές. Θεωρούμε επίσης ότι οι μαζικές επενδύσεις των εταιρειών ύδρευσης – αποχέτευσης στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους από ανανεώσιμες πηγές θα μπορέσει να συγκρατήσει το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος και να συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στην προστασία του κλίματος, αφού η διαχείριση, μεταφορά, επεξεργασία και διανομή του νερού καθώς και η επεξεργασία των λυμάτων είναι ένας από τους πιο μεγάλους  καταναλωτές ενέργειας,  και τη θέσπιση χρηματοοικονομικών εργαλείων και κινήτρων για την ορθολογική χρήση και μείωση της σπατάλης του ώστε να επαρκεί και για τις ανάγκες των ανθρώπων και της κοινωνίας καθώς και για τις ανάγκες των οικοσυστημάτων. Υπάρχουν πολλά περιθώριο για βελτιώσεις στην αγροτική παραγωγή ώστε και το κόστος παραγωγής να βελτιωθεί, αφού η σπατάλη νερού σημαίνει και σπατάλη ενέργειας και αυξημένο κόστος παραγωγής και προϊόντων. Μεταξύ άλλων θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να επαναχρησιμοποιούνται νερά που είναι ποιοτικά και προέρχονται από την επεξεργασία λυμάτων, καθώς και βελτιστοποίηση πρακτικών συλλογής νερού της βροχής για οικιακή, αγροτική και βιομηχανική χρήση, ανάπτυξη δίκαιων συστημάτων διαμοιρασμού του νερού αξιοποιώντας και σοφές πρακτικές από το παρελθόν, έρευνα και στήριξη καλλιεργειών που είναι ξερικές αλλά ταυτόχρονα και αποδοτικές. 

8/5/2022

(*): Το παρόν ερωτηματολόγιο συνοδεύεται από το «ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ – ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΣ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ (2)»  που τεκμηριώνει αναλυτικά τη νομική βάση των ερωτημάτων βάση της επεξεργασίας που έγινε από τη ομάδα νομικής  υποστήριξης.