Το φθινόπωρο 2013 στην Ουκρανία είχαν ξεκινήσει μεγάλες διαδηλώσεις που κατέληξαν σε κατασκήνωση στην πλατεία Maidan (που μετονομάστηκε σε Euromaidan). Χιλιάδες πολίτες, κυρίως νέοι και νέες, άρχισαν να ξεσηκώνονται απέναντι στην τότε κυβέρνηση που έκανε στροφή από την ευρωπαϊκή προοπτική προς τη Ρωσία. Οι εξεγερμένοι απαιτούσαν δημοκρατία, αξιοπρέπεια και ευρωπαϊκή προοπτική.

Εδώ μια διαφωτιστική παρουσίαση της κατάστασης στην Ουκρανία από αναρχικούς: “η σύγκρουση συνεχίζεται από το 2014” και έχει συνταχθεί από αναρχικούς που όμως έχουν μια άμεση σχέση και συμμετοχή σε όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα. Είναι έτσι πολύ διαφωτιστικό. Αν και έχει συνταχθεί πριν την εισβολή και τον πόλεμο, αποτελεί πολύ χρήσιμο εργαλείο κατανόησης των εξελίξεων:

“Το 2013, ξεκίνησαν μαζικές διαδηλώσεις στην Ουκρανία, οι οποίες πυροδοτήθηκαν από την Berkut (ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας) που ξυλοκόπησαν φοιτητές διαδηλωτές οι οποίοι ήταν δυσαρεστημένοι με την άρνηση του τότε προέδρου Viktor Yanukovych να υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτός ο ξυλοδαρμός λειτούργησε ως ένα κάλεσμα για δράση για πολλά κομμάτια της κοινωνίας. Είχε γίνει σαφές σε όλους πια ότι ο Yanukovych είχε ξεπεράσει τα όρια. Οι διαδηλώσεις οδήγησαν τελικά τον πρόεδρο να διαφύγει από την πρωτεύουσα.

Στην Ουκρανία, αυτά τα γεγονότα ονομάστηκαν “Η Επανάσταση της Αξιοπρέπειας”. Η ρωσική κυβέρνηση τα παρουσιάζει ως ναζιστικό πραξικόπημα, σχέδιο του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ και ούτω καθεξής. Οι ίδιοι οι διαδηλωτές αποτέλεσαν ένα ετερόκλητο πλήθος: ακροδεξιοί με τα σύμβολά τους, φιλελεύθεροι ηγέτες που μιλούσαν για ευρωπαϊκές αξίες και ευρωπαϊκή ενσωμάτωση, απλοί Ουκρανοί που βγήκαν κατά της κυβέρνησης, μερικοί αριστεροί. Τα αντι-ολιγαρχικά συναισθήματα κυριάρχησαν μεταξύ των διαδηλωτών, ενώ ολιγάρχες που δεν συμπαθούσαν τον Yanukovych χρηματοδότησαν τις διαδηλώσεις επειδή, μαζί με τον εσωτερικό του κύκλο, προσπάθησε να μονοπωλήσει τις μεγάλες επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια της θητείας του. Δηλαδή, για άλλους ολιγάρχες, η διαμαρτυρία σηματοδοτούσε μια ευκαιρία να σωθούν οι επιχειρήσεις τους. Επίσης, πολλοί εκπρόσωποι μεσαίων και μικρών επιχειρήσεων συμμετείχαν στη διαδήλωση επειδή οι άνθρωποι του Yanukovych δεν τους επέτρεψαν να εργαστούν ελεύθερα, απαιτώντας χρήματα από αυτές. Οι απλοί άνθρωποι ήταν δυσαρεστημένοι με το υψηλό επίπεδο διαφθοράς και την αυθαίρετη συμπεριφορά της αστυνομίας. Οι εθνικιστές που αντιτάχθηκαν στον Yanukovych με το επιχείρημα ότι ο ίδιος ήταν φιλορώσσος πολιτικός επαναβεβαιώθηκαν σημαντικά. Λευκορώσοι και Ρώσοι ομογενείς συμμετείχαν σε διαδηλώσεις, αντιλαμβανόμενοι τον Yanukovych ως φίλο των Λευκορωσών και Ρώσων δικτατόρων Αλεξάντερ Λουκασένκο και Βλαντιμίρ Πούτιν”.

Οι κινητοποιήσεις ήταν αρχικά ειρηνικές. Σύντομα, όμως, οι ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας και ελεύθεροι σκοπευτές άρχισαν να χτυπάνε τους διαδηλωτές και σκότωσαν πάνω από 100 άτομα. Ένα τμήμα των διαδηλωτών άρχισε τότε  να απαντάει με βία, κάτι που έδωσε ρόλο και επιρροή στον Δεξιό Τομέα, μια από τις ακροδεξιές οργανώσεις στην Ουκρανία. Η ακραία βία ενάντια στους διαδηλωτές ήταν η κύρια αιτία αύξησης της επιρροής των ακροδεξιών γιατί καθώς είχαν στρατιωτική εκπαίδευση πήραν όπλα και χτυπούσαν την αστυνομία (σκοτώθηκαν και αστυνομικοί). Πίσω τους συσπειρώθηκαν και άλλοι γιατί ήταν οι μόνοι που είχαν στρατιωτική εκπαίδευση (δεξιός τομέας), κάτι σαν τη Χρυσή Αυγή, Οι Ουκρανοί ακροδεξιοί ήταν (σε αντίθεση με τους δυτικούς) σαφώς εναντίον της Ρωσίας γιατί βίωναν την ακραία παρέμβασή της στην Ουκρανία.

Ο Πούτιν χρησιμοποίησε πολύ – για να δικαιολογήσει ένα βάρβαρο πόλεμο και την εισβολή στην Ουκρανία – το “επιχείρημα” ότι η “Ουκρανία κυριαρχείται από νεοναζί” και η “ειρηνευτική επιχείρηση” στόχευσε στην “αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας”. Είναι έτσι πράγματι η κατάσταση, είναι τόσο έντονη η παρουσία νεοναζί στην Ουκρανία, έχουν την εξουσία, πολύ περισσότερο πραγματοποιούν γενοκτονία ή αυτό ήταν μια φτηνή δικαιολογία; Και που οφείλεται η κάποια παρουσία νεοναζί στην Ουκρανία;

Δέκα χρόνια μετά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποδίδει ευθύνες στο κράτος για την βίαιη καταστολή. Εδώ στοιχεία από την πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τις ευθύνες του κράτους στην καταστολή της λαϊκής εξέγερσης στην πλατεία Euromaidan το 2014

Και εδώ ανακοίνωση της Διεθνούς Αμνηστίας για αυτή την πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων: “Ουκρανία: Η απόφαση του ΕΔΑΔ για τους διαδηλωτές του EuroMaydan είναι ένα κρίσιμο βήμα προς τη δικαιοσύνη”

Επίσης όσον αφορά την εμπλοκή μυστικών υπηρεσιών, είναι διασταυρωμένο ότι εκεί υπήρχε ομάδα των ρώσικων μυστικών υπηρεσιών που κατηύθυναν τις ειδικές δυνάμεις των ουκρανικής αστυνομίας και τους ελεύθερους σκοπευτές.

Το 2014 οδήγησε σε κλιμάκωση της κρίσης, δεν ήταν μόνο η βίαιη καταστολή της Εξέγερσης της Αξιοπρέπειας, όπως ονομάστηκε, εντάθηκαν και οι συγκρούσεις στην Αν. Ουκρανία, ενώ τα Ρώσικα στρατεύματα κατέλαβαν και την Κριμαία.

Όποιος όμως νομίζει ότι η σύγκρουση  στην Αν Ουκρανία ήταν από τη μία ουκρανοί ακροδεξιοί και από την άλλη ντόπιοι ρωσόφωνοι ή ρωσικής καταγωγής πολίτες, μάλλον έχει μια υπερ-απλουστευτική προσέγγιση. Η παρουσία των Ουκρανών ακροδεξιών αναβαθμίστηκε λόγω των συνεχών εισβολών Ρωσικών στρατευμάτων στην περιοχή της Αν. Ουκρανίας αλλά και της εμπλοκής ντόπιων Ρώσων εθνικιστών αλλά και μισθοφόρων της Wagner Group, οι παραστρατιωτικές δυνάμεις (του Πούτιν;) που κάνουν τη βρώμικη δουλειά για τον Πούτιν. Ο ιδιωτικός μισθοφορικός στρατός (του Πούτιν;) που κάνει την βρώμικη δουλειά μέχρι τώρα (στη Συρία, στην Ουκρανία, στην Αφρική και αλλού), χωρίς να εμπλέκεται επίσημα ο Ρώσικος στρατός, είναι η εταιρία Wagner group, που ιδρύθηκε από τον νεοναζί και πρώην (;) πράκτορα των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών Dmitry Utkin.

Πρόσφατη έκθεση για λογαριασμό της Γερμανίδας Πράσινης ευρωβουλευτού Viola Von Cramon φωτίζει τις διάφορες ακροδεξιές ομάδες στην Αν. Ουκρανία, τον Δεξιό Τομέα που έπαιξε κάποιο ρόλο στην εξέγερση της Αξιοpρέπειας στην Πλατεία Euromaidan, το Τάγμα Αζόφ και πολλά άλλα. Όμως αναδεικνύονται και στοιχεία για διασυνδέσεις μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων ακροδεξιών και νεοναζί, καθώς και συμμετοχή νεοναζί από τη Ρωσία στο τάγμα Αζοφ, ακόμα και διασυνδέσεις με τον Πούτιν ή κατασκευή ομάδων που μπήκαν στο Ταγμα Αζόφ.

Και εγώ και όλη ομάδα των πράσινων ευρωβουλευτών έχουμε άμεση εικόνα από το τι συνέβη στην πλατεία Euromaiden, Η τότε συμπρόεδρος μας Rebecca Harms ήταν συνεχώς στην πλατεία Maidan, τακτική ομιλήτρια, ενώ και η ομάδα των Πράσινων είχε προσκαλέσει εκπροσώπους των ουκρανών διαδηλωτών στο Ευρωκοινοβούλιο το χειμώνα 2013-2014. Εδώ περισσότερες πληροφορίες αλλά και δικές μου δηλώσεις τον Δεκέμβριο 2013 όταν είχαν ξεκινήσει οι διαμαρτυρίες αλλά και μετά από εκδήλωση στο Ευρωκοινοβούλιο.

Ψηφίσματα που υποστήριξα και στηρίξαμε ως πράσινοι στο Ευρωκοινοβούλιο εδώ:

– Eδώ το ψήφισμα που καταθέσαμε 12.3.2014 για την κατάσταση στην Κριμαία και την εισβολή της Ρωσίας. Περιλαμβάνει όλες τις πληροφορίες που αποδομούν τα fake news του Πούτιν περί απαγόρευσης γλωσσών, μαζική γενοκτονία κα. Η πραγματικότητα είναι ότι εμποδίστηκαν από φιλορωσικές δυνάμεις οι έρευνες από ΟΑΣΕ και ΟΗΕ. Το ψήφισμα κατατέθηκε μαζί με όλες τις πολιτικές ομάδες. Από τους πράσινους η Rebecca Harms, εγώ, η τότε αντιπρόεδρος του ΕΚ Isabelle Durant, η αυστριακή φίλη Ulrike Lunacek, και άλλοι πράσινοι ευρωβουλευτές. Από την Ελλάδα και το S&D (σοσιαλιστές) η Μαριλένα Κοππά (δραστήρια σε θέματα υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων)

– Εδώ το ψήφισμα που καταθέσαμε στις 12.3.2014 σχετικά με τη Ρωσία: και την καταδίκη των διαδηλωτών που συμμετείχαν στα γεγονότα της πλατείας Μπολότναγια, τις συστηματικές διώξεις δημοκρατικών διαδηλωτών και αντιπολιτευόμενων μεταξύ των οποίων και στελέχη του κινήματος της Αλληλεγγύης, όπως ο Ιλία Γιασίν, ο συμπρόεδρος της Συμμαχίας Πρασίνων και Σοσιαλδημοκρατών Γκλεμπ Φετίσοφ και ο οικολόγος ακτιβιστής και εξέχον μέλος του κόμματος Γιαμπλόκο Γιεβγκένι Βιτίσκο· αλλά και των ελάχιστων ανεξάρτητων ΜΜΕ που είχαν απομείνει τότε. Το ψήφισμα κατατέθηκε μαζί με όλες τις πολιτικές ομάδες. Από τους πράσινους η Rebecca Harms, εγώ  και άλλοι πράσινοι ευρωβουλευτές. 

– Εδώ το ψήφισμα που καταθέσαμε στις 11.3 σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την εξουσιοδότηση στις 1 Μαρτίου από το Συμβούλιο της Ρωσικής Ομοσπονδίας στον Πρόεδρο Πούτιν να αναπτύξει ρωσικά στρατεύματα στο έδαφος της Ουκρανίας, μετά από αίτημα του ίδιου του Προέδρου, με το πρόσχημα ότι η κατάσταση στην Ουκρανία έθετε σε κίνδυνο τη ζωή των Ρώσων πολιτών και του προσωπικού της ρωσικής στρατιωτικής μονάδας που είναι σταθμευμένη στην Κριμαία, Το ψήφισμα κατατέθηκε μαζί με όλες τις πολιτικές ομάδες. Από τους πράσινους η Rebecca Harms, εγώ, Mark Demesmaeker, Werner Schulz, Tarja Cronberg, Ulrike Lunacek, Nicole Kiil-Nielsen, Raül Romeva i Rueda, Helga Trüpel.

Ένα ενδιαφέρον σημείο είναι ότι ο Πούτιν είχε τότε εισβάλει στην Ουκρανία αγνοώντας τις νομικές υποχρεώσεις της Ρωσίας ως συμβαλλομένου μέρους του μνημονίου της Βουδαπέστης, του 1994, στο πλαίσιο του οποίου τα συμβαλλόμενα μέρη συμφώνησαν να απέχουν από την απειλή ή τη χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας της Ουκρανίας. Παρόλο ότι ήταν συμβαλλόμενο μέρος,  δεν συμμετείχε στη σύνοδο των συμβαλλομένων μερών του μνημονίου με θέμα την ασφάλεια της Ουκρανίας, που συγκλήθηκε στις 5 Μαρτίου 2014 στο Παρίσι. Μάλιστα στο ψήφισμα αυτό επικρίναμε τις εξαγωγές όπλων στη Ρωσία από μέλη της ΕΕ: “η εξαγωγή όπλων και στρατιωτικής τεχνολογίας μπορεί να υπονομεύσει τη σταθερότητα και την ειρήνη σε ολόκληρη την περιοχή· εκφράζει την έντονη αποδοκιμασία του για το γεγονός ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν κάνει μεγάλης κλίμακας εξαγωγές όπλων και στρατιωτικής τεχνολογίας στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων συμβατικών οπλικών συστημάτων· εκφράζει την αποδοκιμασία του για το γεγονός ότι κατά το διάστημα μεταξύ 2007 και 2011 η ΕΕ εξήγαγε στη Ρωσία οπλισμό και τεχνολογία αξίας πάνω από 900 εκατομμυρίων ευρώ· είναι πεπεισμένο ότι οι εξαγωγές αυτές παραβιάζουν τουλάχιστον το πρώτο κριτήριο (σεβασμός διεθνών υποχρεώσεων), το δεύτερο κριτήριο (σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σεβασμός του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου), το τρίτο κριτήριο (ύπαρξη εντάσεων), το πέμπτο κριτήριο (εθνική ασφάλεια των κρατών μελών της ΕΕ και απειλές κατά της περιφερειακής ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας), και το έκτο κριτήριο (σεβασμός του διεθνούς δικαίου) της κοινής θέσης 2008/944/ΚΕΠΠΑ για τις εξαγωγές όπλων· καλεί τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία, ως μεγαλύτερους εξαγωγείς όπλων στη Ρωσία, να αναθεωρήσουν ριζικά τις πολιτικές τους για τις εξαγωγές όπλων στη Ρωσία και να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να συμμορφωθούν προς το καθεστώς εξαγωγών όπλων της ΕΕ· αποδοκιμάζει την απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης να εξαγάγει τουλάχιστον δύο θωρηκτά Μιστράλ τελευταίας τεχνολογίας στη Ρωσία· υπενθυμίζει ότι το θωρηκτό Μιστράλ είναι καθαρά επιθετικό όπλο δεδομένου ότι μεταφέρει 16 πολεμικά ελικόπτερα, 4 αποβατικά σκάφη, 13 βαρέα άρματα μάχης και περίπου 450 στρατιώτες· καλεί τη γαλλική κυβέρνηση να σταματήσει την εξαγωγή αυτή και να μην παραδώσει το πρώτο Μιστράλ την 1η Νοεμβρίου 2014, όπως έχει προγραμματιστεί· εκφράζει επίσης την αποδοκιμασία του για το γεγονός ότι η γερμανική κυβέρνηση επέτρεψε την εξαγωγή, από την εταιρεία Rheinmetall, ενός στίβου μάχης τελευταίας τεχνολογίας, που θα επιτρέψει στη Ρωσία να εκπαιδεύει περίπου 30.000 μονάδες πεζικού και τεθωρακισμένων κάθε χρόνο· καλεί τη γερμανική κυβέρνηση να διακόψει αμέσως τη συνεργασία της Rheinmetall με τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις”.

Ήδη από τότε είχαμε επισημάνει ότι: “η αδύναμη αντίδραση της ΕΕ στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία οφείλεται επίσης στην ισχυρή ενεργειακή εξάρτησή της από τη Ρωσική Ομοσπονδία. Πιστεύουμε, στο πλαίσιο αυτό, ότι είναι άκρως σημαντικό να μειωθεί μεσοπρόθεσμα η εξάρτηση της ΕΕ από τη Μόσχα και άλλα αυταρχικά καθεστώτα και εξεταστεί η δυνατότητα για πλήρη αποκλεισμό, παράλληλα δε να προσφερθούν συγκεκριμένες εναλλακτικές λύσεις στα κράτη μέλη που έχουν σήμερα ως αποκλειστικό προμηθευτή ενέργειας τη Ρωσία· καλεί, στο πλαίσιο αυτό, την Επιτροπή, να εργαστεί για την πλήρη εφαρμογή της τρίτης ενεργειακής δέσμης και να υποστηρίξει έργα στον Νότιο Διάδρομο τα οποία διαφοροποιούν ουσιαστικά την προμήθεια ενέργειας, ζητεί δε από τα κράτη μέλη να μην εμπλέκουν τις δημόσιες επιχειρήσεις τους σε έργα με ρωσικές επιχειρήσεις, τα οποία αυξάνουν την ευρωπαϊκή ευπάθεια· ζητεί επίσης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να υιοθετήσει δεσμευτικούς εθνικούς στόχους για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση για το 2030, που να θα μειώσουν την ευρωπαϊκή εξάρτηση από εισαγωγές ορυκτών καυσίμων, σύμφωνα με την εκτίμηση αντικτύπου της Επιτροπής που συνοδεύει την ανακοίνωσή της σχετικά με τη δέσμη μέτρων για το κλίμα και την ενέργεια για το 2030, η οποία περιλαμβάνεται στην ημερήσια διάταξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 20-21 Μαρτίου 2014“.

Επίσης για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που χρησιμοποιούνται για να “δικαιολογήσουν” τον πόλεμο του Πούτιν και συχνά αναπαράγουν τόσο καλόπιστα άτομα όσο και ρώσικα τρολ, το ψήφισμα αναφέρει:

–   “σύσταση και την ταχεία και πλήρη επιχειρησιακή λειτουργία μιας ανεξάρτητης επιτροπής για τη διερεύνηση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν γίνει από την έναρξη των διαδηλώσεων, σε στενή συνεργασία με τη Διεθνή Συμβουλευτική Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης και υπό την εποπτεία της”

–  “καταδικάζει κάθε ενέργεια εκφοβισμού, παρενόχληση και απειλή μελών και ακτιβιστών των κομμάτων που δεν συμμετέχουν στη νέα κυβέρνηση, και ζητεί τον άμεσο τερματισμό των ενεργειών αυτών· ζητεί να ανατεθούν και πάλι, σύντομα, στις αστυνομικές δυνάμεις όλα τα καθήκοντα επιβολής του νόμου στο Κίεβο, και ζητεί από όλες τις συνιστώσες του κινήματος EuroMaidan να αποφύγουν κάθε ανάμιξη στην τήρηση της δημόσιας τάξης“

– “εκφράζει την ικανοποίησή του για την απόφαση του προεδρεύοντος να μην υπογράψει το διάταγμα για την κατάργηση του νόμου περί γλωσσικής πολιτικής, της 3ης Ιουλίου 2012, και ζητεί από την Βερκόβνα Ράντα να μεταρρυθμίσει την ισχύουσα νομοθεσία, προκειμένου η Ουκρανία να συμμορφωθεί στις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χάρτη για τις Περιφερειακές και τις Μειονοτικές Γλώσσες”

Μπορείτε λοιπόν να διαπιστώσετε ότι ούτε τα “επιχειρήματα” του Πούτιν περί “αποναζιστικοποίησης” ισχύουν  ούτε ότι έκανε την εισβολή το 2022 γιατί κινδύνευε από το ΝΑΤΟ. Ήδη πολύ πιο πριν, αλλά σίγουρα από το 2013-2014, έκανε πόλεμο και καταλάμβανε περιοχές της Ουκρανίας, χωρίς να υπάρχει σοβαρή αντίδραση από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Ίσως αυτό θα έπρεπε να επικρίνει κάποιος και όχι  ότι δήθεν πιέστηκε… ο Πούτιν και θύμωσε.