του Νίκου Χρυσόγελου
συμπροέδρου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
www.chrysogelos.gr
www.facebook.com/nikos.chrysogelosb
@chrysogelos
Σε διεθνές επίπεδο διεξάγεται μια σοβαρή συζήτηση για την συνεισφορά του προσφυγικού στην απασχόληση και στην ενίσχυση της οικονομίας πέρα από στερεότυπα και φοβικά σύνδρομα.
Συχνά καλυμμένα ή ανοικτά πολλοί ισχυρίζονται ότι το προσφυγικό και οι μετανάστες επιβαρύνουν την οικονομία και “κλέβουν” θέσεις εργασίας από τους ντόπιους. Είναι μια ατεκμηρίωτη άποψη. Αντιθέτως, μια σειρά σημαντικών ερευνών από διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς δείχνουν ότι η οργανωμένη υποδοχή, φιλοξενία και κοινωνική ένταξη προσφύγων δημιουργεί θέσεις εργασίας και ενισχύει την οικονομία. Οι πρόσφυγες είναι άνθρωποι που έχουν γνώσεις, δεξιότητες, ικανότητες που μπορούν να βοηθήσουν τους ίδιους/τις ίδιες να ξεπεράσουν τα τραύματα της βίας και του πολέμου αλλά και να συνεισφέρουν στην οικονομία της χώρας που (θα) τους φιλοξενεί.
Ελάχιστα έχει αναλυθεί, όμως, στην Ελλάδα η συνεισφορά του προσφυγικού στην δημιουργία μερικών χιλιάδων θέσεων εργασίας κυρίως σε τομείς κοινωνικών υπηρεσιών, στην ενίσχυση της (τοπικής αλλά και εθνικής) οικονομίας μέσω της εισροής πόρων (ευρωπαϊκών, διεθνών, UNHCR, διεθνείς ΜΚΟ, κινήσεις αλληλεγγύης πολιτών κα αλλά και από τις δαπάνες των ίδιων των προσφύγων (ή και μεταναστών). Είναι κάτι που ελάχιστα τονίζεται στη χώρα μας. Στην καλύτερη περίπτωση μένουμε στην ανάγκη προστασίας τους, ενώ συνηθισμένο είναι να ακούς ότι οι πρόσφυγες μας “κοστίζουν”. Ως συνήθως επικρατεί μια αδιέξοδη και καθόλου δημιουργική συζήτηση. Σπάνια συζητιέται το γεγονός ότι διασφαλίζοντας με οργανωμένο τρόπο τα δικαιώματα των προσφύγων μπορεί να επιστρέψει αυτή η βοήθεια και στις τοπικές κοινωνίες.
Φυσικά για να μείνουν τα οφέλη στην κοινωνία πρέπει να υπάρχει μια οργανωμένη διαδικασία υποδοχής και κοινωνικής ένταξης των προσφύγων. Διαφορετικά, μεγάλο μέρος του οικονομικού οφέλους περνάει σε κυκλώματα παρανομίας ή άτυπης οικονομίας. Υπολογίζεται, για παράδειγμα, ότι οι διακινητές (μαύρο χρήμα) αλλά και η επίσημη οικονομία “επωφελήθηκαν” από 7-8 δις ευρώ το 2015, μόνο από τα κύματα προσφύγων που πέρασαν από την Τουρκία στην Ελλάδα.
Στη Γερμανία το προσφυγικό, παρά τις δαπάνες της κυβέρνησης – ύψους 10 δις για το 2015- συνέβαλε στην αύξηση του ΑΕΠ της χώρας κατά 0,3-0,6% κυρίως γιατί αύξησε την εσωτερική ζήτηση, σύμφωνα με μια μεγάλη έρευνα για την οικονομική διάσταση του προσφυγικού.
Μια άλλη έρευνα στη Γερμανία, από το ίδρυμα Bertelsmann, ένα από τα μεγαλύτερα μη -κερδοσκοπικά ιδρύματα, δείχνει ότι οι επιχειρηματίες με προσφυγικό/μεταναστευτικό background έχουν δημιουργήσει 1,3 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας το 2014, αύξηση 36% σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Οι μετανάστες το 2005 είχαν δημιουργήσει 947.000 θέσεις εργασίας στη Γερμανία. Οι περισσότεροι επιχειρηματίες στρέφονται σήμερα σε μια πληθώρα επαγγελμάτων και όχι μόνο σε εστιατόρια και μαγαζιά. Ίσως λόγω και του ότι οι Σύριοι πρόσφυγες έχουν καλύτερη τεχνική και πανεπιστημιακή εκπαίδευση
Η άφιξη προσφύγων και μεταναστών ενδυναμώνει και την παραγωγική διαδικασία μιας χώρας όπως δείχνει και το ενδιαφέρον των επιχειρηματιών σε ένα σύνολο τομέων, που αφορούν ακόμα και την υψηλή τεχνολογία. Δεν είναι τυχαίο που η Γερμανία δεν θέτει όριο στο πόσους πρόσφυγες θα δεχθεί το 2016 – αναμένεται να φτάσουν εκεί άλλοι 800.000 πρόσφυγες – όπως δήλωσε η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ.
Αλλά δεν είναι μόνο η Γερμανία που επωφελείται από την φιλοξενία προσφύγων. Οι οικονομίες της Τουρκίας (που φιλοξενεί πάνω από 2.5 εκατ πρόσφυγες), του Λιβάνου (που φιλοξενεί πάνω από 1,8 πρόσφυγες), της Ιορδανίας (φιλοξενεί πάνω από 800.000) και της Αιγύπτου (φιλοξενεί πάνω από 500.000 Σύριους πρόσφυγες) επωφελούνται από την παρουσία προσφύγων. Έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας για τις επιπτώσεις του προσφυγικού στην οικονομία του Λιβάνου δείχνει ότι το κύμα προσφύγων συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη της οικονομίας της μικρής αυτής χώρας (περίπου το 28% του πληθυσμού της είναι τώρα Σύριοι πρόσφυγες) μέσω της αύξησης της ζήτησης τοπικών υπηρεσιών, της αύξησης της διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας, της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και των καταθέσεων. Ιδιαίτερα επωφελήθηκε ο τομέας της εκπαίδευσης, στον οποίο προστέθηκαν δεκάδες νέα σχολεία για να υποδεχτούν τους χιλιάδες μαθητές Σύριους πρόσφυγες. Μάλιστα, επωφελήθηκε και ο τοπικός πληθυσμός αφού πλέον η παροχή εκπαίδευσης είναι δωρεάν για όλα τα παιδιά, χάρη στη χρηματοδότηση που παρασχέθηκε για να ανοίξουν νέα σχολεία.
Μια άλλη έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας για τις επιπτώσεις του προσφυγικού στην αγορά εργασίας της Τουρκίας δείχνει ότι οι Σύριοι πρόσφυγες υποκατέστησαν Τούρκους εργαζόμενους κυρίως στην άτυπη και γκρίζα οικονομία και σε τομείς μερικής απασχόλησης, αλλά η απασχόληση στην Τουρκία αυξήθηκε συνολικά στον επίσημο τομέα της οικονομίας, συνεισφέροντας στην αύξηση μάλιστα των μέσων μισθών. Η έκθεση μάλιστα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι χώρες όπως αυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα μπορούσαν – με καλύτερο συντονισμό και αλληλεγγύη – να εξοπλιστούν για να φιλοξενήσουν μεγαλύτερο αριθμό από αυτόν που δέχονται σήμερα.
Δεν είναι τυχαίο που τόσο η Διεθνής Οργάνωσης Εργασίας (ILO) όσο και η Υπάτη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) δίνουν πλέον μεγάλη έμφαση στην επαγγελματική προοπτική των προσφύγων που βρίσκονται στις χώρες Αφρικής, επιδιώκοντας να δημιουργηθούν ευνοϊκές για την απασχόλησή τους συνθήκες.
Είναι η ώρα να δούμε το προσφυγικό και μέσα από μια άλλη ματιά, πιο δημιουργική. Να αναζητήσουμε πολιτικές και πρακτικές που και τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των προσφύγων θα διασφαλίζουν και ευκαιρίες για απασχόληση και για τους ντόπιους και τους πρόσφυγες αλλά θα συμβάλλουν και στην αναζωογόνηση της οικονομίας σε υγιή βάση. Μια και δεν είναι βιώσιμο να λέμε ότι “μόνο ο τουρισμός μας έμεινε”.