Του Αλέξανδρου Λασκαράτου
Γενικού Γραμματέα των ΠΡΑΣΙΝΩΝ-ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
Σύμφωνα με τις σχετικές αναλύσεις, δύο είναι οι κυριότερες πληθυσμιακές ομάδες-δεξαμενές στη Βρετανία που ψήφισαν υπέρ του Brexit.
Η πρώτη ομάδα είναι κάτοικοι υποβαθμισμένων περιοχών με συνήθως χαμηλό εισόδημα και χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Είναι γνωστό ότι η βρετανική κοινωνία είναι μια βαθιά ταξική κοινωνία με ρίζες στη βιομηχανική επανάσταση, ίσως και παλαιότερα. Το σκηνικό του νέου που προέρχεται από αγροτική ή εργατική οικογένεια και που σπουδάζει και γίνεται γιατρός ή δικηγόρος είναι σχεδόν ανύπαρκτο στη Βρετανία. Και δεν αναφέρομαι στους εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες (πρώτης και δεύτερης γενιάς) ινδικής, πακιστανικής, κλπ., προέλευσης που εργάζονται στα λεωφορεία, και σε φτηνά ξενοδοχεία, αλλά σε “βέρους” βρετανούς λευκούς πολίτες. Την κοινωνία αυτήν περιέγραψαν με εκπληκτικό τρόπο ο Ντίκενς στα βιβλία του για τον 19ο αιώνα και ο Κεν Λόουτζ στις ταινίες του για τον 20ο και 21ο αιώνα, με τις μεγάλες απεργίες των σιδηροδρομικών επί Θάτσερ αλλά και την περιγραφή των υποβαθμισμένων περιοχών γύρω από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Οι πολίτες αυτοί υπήρξαν εύκολα θύματα της προπαγάνδας των βρετανών ευρωσκεπτικιστών (του Ντ. Κάμερον συμπεριλαμβανομένου, ανεξάρτητα αν στη συνέχεια υπερασπίστηκε την παραμονή στην Ε.Ε.). Για τους πολίτες αυτούς η οικονομική λιτότητα, το κύμα των μεταναστών κλπ., είχαν τη ρίζα τους στην Ε.Ε. χωρίς την οποία η μοίρα τους θα ήταν καλύτερη.
Η δεύτερη ομάδα ήταν οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας, ας πούμε άνω των 60. Εδώ το πρόβλημα δεν ήταν τόσο ξεκάθαρα οικονομικής φύσεως, όπως στην πρώτη ομάδα, όσο, και κυρίως, ιδεολογικό και σχετιζόμενο με την ιδεοληψία των βρετανών περί “ανωτερότητάς και διαφορετικότητάς τους” σε σχέση με τους περισσότερους άλλους λαούς. Έτσι, οι βρετανοί οδηγούν αριστερά, δεν χρησιμοποιούν το μετρικό σύστημα (που βασίζεται στις δεκάδες και εκατοντάδες), έχουν άλλες μονάδες για το βάρος, την απόσταση, το ύψος κλπ., και βέβαια “αυτοί έχουν δίκιο”. Αποκαλούν τις χώρες τις Ευρώπης τσουβαλιαστά continent, και άλλα πολλά που τους καθιστούν μοναδικούς. Όλοι οι λαοί του κόσμου ζουν έναν εθνικιστικό μύθο που τους καθιστά διαφορετικούς (καλύτερους) από τους άλλους. Απλά στη Βρετανία αυτή η αίσθηση ανωτερότητας είναι πολύ μεγαλύτερη από αλλού. Σε αυτό συνέτεινε το αυτοκρατορικό της παρελθόν, και η λατρεία της βασιλικής οικογένειας που συμβολίζει αυτό το μεγαλείο.
Πριν από σαράντα χρόνια βρέθηκα για ένα-δύο μήνες στο Brixham του South Devon, μια μικρή πόλη της νότιας Αγγλίας, για εκπαίδευση στη χρήση αυτοματοποιημένων μεθόδων θαλάσσιας χαρτογράφησης. Μέναμε στο ένα από τα δύο μοναδικά ξενοδοχεία της μικρής αυτής πόλης. Το πρώτο Σάββατο το βράδυ βλέπω ζευγάρια να προσέρχονται στο ξενοδοχείο. Οι κυρίες με απίστευτες βραδινές λαμέ τουαλέτες, ξώπλατα και γόβες στιλέτο, οι δε άντρες με κοστούμια, οι περισσότεροι με σμόκιν, και να προχωρούν προς τη μεγάλη σάλα του ισογείου. Υπέθεσα προς επρόκειτο για μια μεγάλη εθνική γιορτή. Μου εξήγησαν ότι όχι και ότι επρόκειτο για το στάνταρ Saturday Ball, δηλαδή για το βδομαδιάτικο χορό που δινόταν στην πόλη. Περιττό να σας πω ότι λίγη ώρα αργότερα πολλά από τα “γκλάμουρ και απαστράπτοντα” ζευγάρια που λικνίζονταν στους ήχους της ορχήστρας, φεύγανε από την αίθουσα τύφλα στο μεθύσι , τρεκλίζοντας, παραπατώντας και έχοντας λερώσει τα ρούχα τους με εμετό. Το επόμενο Σάββατο, το ίδιο ακριβώς σκηνικό από την αρχή!
Το όλο σκηνικό, με το υπερβολικό στήσιμο που παραπέμπει σε (ανύπαρκτα) μεγαλεία μια και οι περισσότεροι από Δευτέρα θα φορούσαν τη φόρμα της δουλειάς τους (υδραυλικοί, μικρομαγαζάτορες, οικοδόμοι, κλπ.) με το ακολουθούμενο άγριο μεθύσι, έδειχνε μια κοινωνία καταπιεσμένη προσκολλημένη σε κάποια μεγαλεία με τα οποία επέμεναν να διατηρούν έναν ανύπαρκτο ομφάλιο λώρο.
Αυτήν λοιπόν την αναπόληση του ένδοξου βρετανικού παρελθόντος νοσταλγούν οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας στο ΗΒ, που το βλέπουν να χάνεται με την παρουσία της περισσότερο πραγματιστικής Ε.Ε. και γι’ αυτό ψήφισαν μαζικά υπέρ της εξόδου και της επιστροφής στη μήτρα του παρελθόντος τους. Σε απόλυτη αντίθεση με τους νέους της χώρας που ζουν και δραστηριοποιούνται στο σήμερα οι οποίοι βλέπουν το μέλλον τους στην Ε.Ε. Και το χειρότερο και οξύμωρο είναι πως οι άνθρωποι της τρίτης γενιάς (που είναι στο “φεύγα”) αποφάσισαν για τις τύχες της υπόλοιπης ζωής των νέων ανθρώπων. Και αυτό γιατί το δημοψήφισμα δεν είναι βουλευτικές εκλογές που μπορούν σε τρία-πέντε χρόνια να αλλάξουν την κατάσταση, αλλά είναι “μια κι’ όξω απόφαση”, εκτός και αν, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία…